Môi trường sống của sinh vật là gì? Các loại môi trường sống chủ yếu của sinh vật

Sinh vật là gì?

Trong sinh học và sinh thái học, một sinh vật, dạng sống hoặc dạng sinh học là bất kỳ thực thể nào thể hiện đầy đủ tất cả các biểu hiện của sự sống. Các sinh vật được phân loại theo đơn vị phân loại thành các nhóm được xác định rõ ràng, chẳng hạn như sinh vật đa bào, động vật, thực vật và nấm hoặc sinh vật đơn bào, chẳng hạn như động vật nguyên sinh, vi khuẩn và vi khuẩn cổ.

Tất cả các loại sinh vật đều có những khả năng đặc trưng như trao đổi chất, cân bằng nội môi, tăng trưởng, phát triển, sinh sản và một số mức độ phản ứng với các kích thích sinh lý bên ngoài. Tuy nhiên, không phải tất cả các sinh vật đều có tất cả các đặc điểm này. Nhiều sinh vật không thể di chuyển và phản ứng trực tiếp với môi trường của chúng hoặc tự sinh sản. Con người là động vật đa bào bao gồm hàng nghìn tỷ tế bào biệt hóa trong quá trình sinh học để phát triển thành các mô và cơ quan sinh học chuyên biệt.

Môi trường sống của sinh vật là gì?

Môi trường sống của sinh vật là phần không gian bao quanh sinh vật mà ở đó các các yếu tố cấu tạo nên môi trường tác động trực tiếp hoặc gián tiếp đến sự sinh trưởng, phát triển của chúng. Tùy vào mỗi loại sinh vật mà chúng thích nghi được trong các môi trường sống khác nhau.

Môi trường sống của động vật, thực vật khác nhau tùy vào từng loài

Ví dụ:

+> Loài cá sống trong môi trường nước, chúng có thể bơi trong nước và có vảy

+> Chim sống trên không chúng có cánh và có thể bay trên cao

Mặt khác, cơ thể sinh vật cũng được coi là môi trường sống khi chúng là nơi ở, nơi lấy thức ăn của sinh vật khác.

Ví dụ:

+> Cây xanh là nơi ở của các vi sinh vật nấm và kí khí

+> Ruột người và động vật là môi trường sống lý tưởng cho các loại giun, sán

Các loại môi trường sống chủ yếu của sinh vật

Trời đất gồm 4 môi trường sống của sinh vật, bao gồm:

• Môi trường trong đất
• Môi trường nước
• Môi trường trên mặt đất
• Môi trường sinh vật

Môi trường trong đất

Trong long đất bao gồm đất cát, đất sỏi, đá,… tùy vào đặc tính của từng loài mà chúng sống ở trong loại đất khác nhau. Có sinh vật có thích nghi với đất ẩm nhưng có sinh vật lại thích nghi với đất có độ ẩm thấp.

Ví dụ:

• Giun sống trong lòng đất
• Loài Tê Tê bơi được trong cát
• Chuột dúi sống trong lòng đất

Môi trường nước

Nhắc đến môi trường sống của sinh vật thì không thể bỏ qua môi trường nước. Nước đóng vai trò cực kỳ quan trọng đến sự sống và là môi trường cho hàng triệu sinh vật tồn tại và phát triển. Môi trường nước đa dạng như: Nước ngọt, nước mặn, nước lợ,…

Ví dụ:

• Cá chép, cá trắm, cá rô phi sống trong môi trường nước ngọt
• Cá thu, cá ngừ, cá mập sống trong môi trường nước mặn
• Tôm thẻ chân trắng sống trong môi trường nước lợ
• Rong biển sống trong môi trường nước mặn

Môi trường trên mặt đất

Mặt đất là môi trường sống của rất nhiều sinh vật trong đó có cả con người. Mặt đất bao gồm các bộ phần như đồi núi, đồng bằng, bầu khí quyển,… Có thể nói, mặt đất là môi trường sống của nhiều loại sinh vật nhất.

Ví dụ:

• Các loài thực vật trên mặt đất như: Cây xanh, cây ăn quả, cây lương thực,..
• Các loài gia súc – gia cầm như: Gà, vịt, lợn, gà,..
• Các loài chim cò vạc,…

Môi trường sinh vật

Sinh vật cũng chính là môi trường sống của sinh vật khác. Môi trường này cũng rất đa dạng, có cái có lợi nhưng cũng có cái có hại.

Ví dụ:

• Các loài cây xanh là môi trường sống của nấm
• Bộ lông chó là nơi sinh sống của các loài bọ, ghẻ
• Ruột là môi trường sống của giun sán

Mối quan hệ giữa các loài trong quần xã sinh vật

Trong quá trình tìm kiếm thức ăn và nơi ở, các sinh vật trong một quần xã sinh vật đôi khi có mối quan hệ tác động và ảnh hưởng lẫn nhau. Nó có thể là một mối quan hệ hỗ trợ hoặc một mối quan hệ đối đầu.

Các mối quan hệ hỗ trợ sẽ bao gồm cộng sinh nghĩa là hợp tác chặt chẽ giữa hai hoặc nhiều loài để bổ sung cho nhau và cùng có lợi, quan hệ hợp tác giữa hai hoặc nhiều loài trong đó tất cả các loài tham gia đều có lợi, quan hê hội sinh giữa hai loài nghĩa là một trong cái nào có lợi còn cái kia không có lợi cũng không có hại.

Các đối kháng bao gồm cạnh tranh, ký sinh trùng, ức chế sự lây nhiễm, hoặc một sinh vật ăn thịt sinh vật khác. Trong quan hệ đối địch, loài được lợi sẽ chiếm ưu thế và có cơ hội phát triển. Thay vào đó, các loài bị ảnh hưởng sẽ dễ bị tổn thương và dần dần suy thoái và bị loại bỏ. Tuy nhiên, cũng có nhiều trường hợp cả hai loài ít nhiều đều bị đào thải.

Môi trường sống của sinh vật ảnh hưởng bởi các yếu tố sinh thái

Bao gồm tất cả các yếu tố môi trưởng ảnh hưởng trực tiếp hoặc gián tiếp tới sự sống, quá trình sinh trưởng, phát triển của sinh vật. Các yếu tố sinh thái bao gồm nhiệt độ, ánh sáng, độ ẩm, lượng mưa, con người,… các yếu tố này tác động và chi phối lẫn nhau, tác động lên cơ thể sinh vật vào cùng một thời điểm.

+> Ánh sáng là nhân tố quan trọng, nó chi phối trực tiếp hoặc gián tiếp đến đời sống của các sinh vật trên trái đất. chúng ảnh hưởng đến hình thái và các hoạt động sinh lý của thực vật. Ánh sáng còn giúp động vật và con người định hướng trong không gian để săn mồi, chốn kẻ thù và di cư,..

+> Nhiệt độ ảnh hưởng đến sự phân bố của sinh vật, như vùng nhiệt đới có độ đa dạng sinh vật cao hơn so với các vùng hàn đới và ôn đới. Đa số các loài sống trong nhiệt độ từ khoảng 0 – 50 độ C.

+> Độ ẩm cũng là một yếu tố quan trọng, giúp điều hòa thân nhiệt, tham gia quá trình bài tiết ở động vật và quang hợp ở thực vật.

Nhiệt độ, độ ẩm, ánh sáng là những yếu tố tác động làm biến đổi môi trường sống của sinh vật

Sự tác động của các yếu tố sinh học phụ thuộc vào:

+> Bản chất của nhiệt độ

+> Cường độ mạnh hay yếu

+> Liều lượng nhiều hay ít

+> Tác động liên tục, gián đoạn, dao động,..

+> Thời gian tác động dài hay ngắn

Cách bảo vệ môi trường sống của sinh vật

Môi trường đang bị tàn phá nặng nề, khí hậu ngày càng khắc nghiệt, mưa lũ, bão quét thất thường, ô nhiễm môi trường nước, suy thái đất,… Đó chính là vấn đề mà toàn nhân loại đang phải đối mặt, liệu rằng “ngày tận thế là có thật?“. Do đó, việc bảo vệ môi trường sống là việc làm cần thiết mà bất cứ ai cũng phải làm. Những việc làm cụ thể như sau?

+> Tiết kiệm điện nước ở mọi lúc, mọi nơi. Tuyên truyền khuyến khích người dân sử dụng các loại bóng đèn tiết kiệm năng lượng

+> Nói không với túi nilon, phân loại rác thải đúng quy định.

+> Giữ gìn cây xanh, chống phá rừng, lên án và phê phán những trường hợp không biết giữ gìn và bảo vệ cây xanh nơi công cộng

+> Đối với môi trường nước thì không được vứt rác, xác chết động vật xuống dòng sông, ao hồ, bờ biển.

********************

Đăng bởi: Trường THPT Ngô Thì Nhậm

Chuyên mục: Giáo dục