Viết đồng phân C5H10 – Viết đồng phân Anken C5H10

THPT Lê Hồng Phong 20/03/2023

Nội dung chính

Viết đồng phân C5H10 – Viết đồng phân Anken C5H10

Đồng phân của một chất hữu cơ khá phức tạp và có nhiều loại: đồng phân mạch hở (đồng phân mạch cacbon), đồng phân hình học, đồng phân nhóm chức, đồng phân dẫn xuất, …

Độ bất bão hòa k = số liên kết π + số vòng = (2 + 2.5 – 10) / 2 = 1

Phân tử có chứa 1 liên kết pi hoặc 1 vòng

Penten C₅H₁₀ có 6 đồng phân trong đó:

– Penten C₅H₁₀ có 5 đồng phân cấu tạo (hay còn gọi là đồng phân mạch cácbon hoăc đồng phân mạch hở).

STT	Đồng phân	Tên gọi
1	CH₂ = CH – CH₂ – CH₂ – CH₃	pent –1 – en
2		2 – metylbut – 1 – en
3		3 – metylbut – 1 – en
4		2 – metylbut – 2 – en
5	CH₃ – CH = CH – CH₂ – CH₃	pent –2 – en

– Trong đó: pent – 2 – en có đồng phân hình học:

STT	Đồng phân	Tên gọi
1		cis – pent – 2 – en
2		trans – pent – 2 – en

Vậy tính cả đồng phân hình học thì penten C₅H₁₀ có tổng cộng 6 đồng phân.

Đồng phân hình học là gì?

Câu hỏi: Đồng phân hình học là gì? Điều kiện để anken có đồng phân hình học? Cho ví dụ minh hoạ.

Trả lời:

– Đồng phân hình học là đồng phân xuất hiện do sự khác nhau về vị trí của nguyên tử hay nhóm nguyên tử trong không gian đối với liên kết đôi C=C.

– Điều kiện để anken có đồng phân hình học là: Mỗi nguyên tử cacbon ở liên kết đôi liên kết với hai nguyên tử hoặc nhóm nguyên tử khác nhau.

Cụ thể: Với anken có công thức : để có đồng phân hình học thì: R₁ ≠ R₂ và R₃ ≠ R₄

Ví dụ: Cis-but-2-en

Trans-but-2-en

Công thức tính nhanh đồng phân của anken

– Anken là những hiđrocacbon không no, mạch hở, trong phân tử chứa một liên kết đôi.

– Công thức tổng quát: C_nH_2n (n ≥ 2).

+ Anken có đồng phân mạch C, đồng phân vị trí nối đôi và đồng phân hình học.

+ Mẹo tính nhanh đồng phân anken:

Xét 2C mang nối đôi, mỗi C sẽ liên kết với 2 nhóm thế (giống hoặc khác nhau).

Ví dụ với : Trừ đi 2C mang nối đôi sẽ còn 2C và H nhóm thế.


2 nhóm thế gắn vào C	2C	H	H	H	⇒ 1 đồng phân
	1C	1C	H	H	⇒ 1 đồng phân
	1C	H	1C	H	⇒ 1 đồng phân cấu tạo 2 đồng phân hình học (2 nhóm gắn với mỗi C nối đôi là khác nhau)

Nếu đề bài yêu cầu tính đồng phân cấu tạo sẽ là: 1+1+1 = 3 đồng phân. Nếu yêu cầu tính đồng phân (bao gồm đồng phân hình học) sẽ là 1+1+2 = 4 đồng phân.

– Anken còn được gọi là olefin.

– Etilen và propilen không có đồng phân anken.

– Những anken mà mỗi nguyên tử cacbon ở vị trí liên kết liên kết với hai nhóm nguyên tử khác nhau sẽ có sự phân bố không gian khác nhau của mạch chính xung quanh liên kết đôi.

Sự phân bố khác nhau đó tạo ra đồng phân về vị trí không gian của các nhóm nguyên tử gọi là đồng phân hình học.

– Đồng phân có mạch chính ở cùng một phía của liên kết đôi được gọi là đồng phân cis-, đồng phân có mạch chính ở về hai phía khác nhau của liên kết đôi được gọi là đồng phân trans-.

Bài tập minh họa

Câu 1: Ứng với công thức C₅H₁₀ có bao nhiêu đồng phân cấu tạo của anken :

A. 4

B. 5

C. 10

D. 7

Lời giải:


2 nhóm thế gắn vào C	1C	1C	1C	H	⇒1 đồng phân cấu tạo
	2C	H	1C	H	⇒1 đồng phân cấu tạo ⇒2 đồng phân hình học
	2C	1C	H	H	⇒1 đồng phân cấu tạo
	CH₃-CH₂-CH₂–	H	H	H	⇒1 đồng phân cấu tạo
	CH₃-C(CH₃)-	H	H	H	⇒1 đồng phân cấu tạo

=> Có 5 đồng phân cấu tạo

Đáp án B

Câu 2: Số đồng phân anken ứng với công thức C₅H₁₀ là:

A. 2

B. 3

C. 5

D. 6

Lời giải:


2 nhóm thế gắn vào C	1C	1C	1C	H	⇒ 1 đồng phân cấu tạo
	2C	H	1C	H	⇒ 1 đồng phân cấu tạo ⇒ 2 đồng phân hình học
	2C	1C	H	H	⇒ 1 đồng phân cấu tạo
	CH₃-CH₂-CH₂–	H	H	H	⇒ 1 đồng phân cấu tạo
	CH₃-C(CH₃)-	H	H	H	⇒ 1 đồng phân cấu tạo

Có 6 đồng phân

Đáp án D

Câu 3: Số đồng phân cấu tạo của anken ứng với công thức C₆H₁₂là:

A. 12

B. 13

C. 11

D. 14

Lời giải:


2 nhóm thế gắn vào C	1C	1C	1C	1C	⇒1 đồng phân cấu tạo
	2C	1C	1C	H	⇒1 đồng phân cấu tạo
	2C	H	1C	1C	⇒1 đồng phân cấu tạo
	2C	H	2C	H	⇒1 đồng phân cấu tạo
	2C	2C	H	H	⇒1 đồng phân cấu tạo
		1C	H	H	⇒1 đồng phân cấu tạo
		H	1C	H	⇒1 đồng phân cấu tạo
		1C	H	H	⇒1 đồng phân cấu tạo
		H	1C	H	⇒1 đồng phân cấu tạo
		H	H	H	⇒1 đồng phân cấu tạo
		H	H	H	⇒1 đồng phân cấu tạo
		H	H	H	⇒1 đồng phân cấu tạo
		H	H	H	⇒1 đồng phân cấu tạo

Câu 4: Viết các đồng phân cấu tạo và gọi tên anken C₅H₁₀.

Lời giải:

Các đồng phân cấu tạo anken của C₅H₁₀:

CH₂=CH-CH₂CH₂-CH₃ (pent-1-en)

CH₃CH=CHCH₂-CH₃ (pent-2-en)

CH₂=CH-CH(CH₃)-CH₃ (3-metylbut-2-en)

CH₂=C(CH₂)CH₂-CH₃ (2-metylbut-1-en)

CH₃CH=CH(CH₃)-CH₃ (2-metylbut-2-en)

Câu 5: Cho các chất : 2-metylbut-1-en (1); 3,3-đimetylbut-1-en (2); 3-metylpent-1-en (3); 3-metylpent-2-en (4); 3-metylbut-2-en (5). Viết CTCT của các chất. Những chất nào là đồng phân của nhau?

Lời giải:

(1) CH₂=C(CH₂)CH₂-CH₃

(2) CH₂=CH-C(CH₃)₂-CH₃

(3) CH₂=CH-CH(CH₃)CH₂-CH₃

(4) CH₃CH=C(CH₃)CH₂-CH₃

(5) CH₂=CH-CH(CH₃)-CH₃

Các chất là đồng phân của nhau là: (1) và (5); (2), (3) và (4) .

Câu 6: Viết các đồng phân ankađien liên hợp của C₅H₈? Gọi tên các đồng phân.

Lời giải:

Các đồng phân liên hợp của C₅H₈:

CH₂=CH-CH=CH-CH₃ (penta-1,3-đien)

CH₂=C(CH₃)-CH=CH₂ (2-metylpenta-1,3-đien)

Câu 7: Viết CTCT của các chất sau: (1) Buta-1,3-đien, (2) isopren (3) 2,3-đimetylpenta-1,3-đien.

Lời giải:

(1) CH₂=CH-CH=CH₂ ;

(2) CH₂=C(CH₃)-CH=CH₂;

(3) CH₂=C(CH₃)-C(CH₃)=CH-CH₃

Câu 8: Viết các đồng phân ankin của C₄H₆ và gọi tên. Cho các đồng phân đó với nước brom dư; hiđro dư (xt lần lượt là Ni) và AgNO₃ trong dung dịch NH₃ viết PTHH xảy ra.

Lời giải:

Các đồng phân ankin của C4H6 là:

CH≡C-CH₂-CH₃ (but-1-in); CH₃-C≡C-CH₃ (but-2-in)

Phương trình phản ứng:

CH≡C-CH₂-CH₃ + Br₂ → CHBr₂-CBr₂-CH₂-CH₃

CH≡C-CH₂-CH₃ + H₂ → CH₃-CH₂-CH₂-CH₃

CH≡C-CH₂-CH₃ + AgNO₃ + NH₃ → CAg≡C-CH₂-CH₃ + NH4NO₃

CH₃-C≡C-CH₃+ Br₂ → CH₃-CBr₂-CBr₂-CH₃

CH₃-C≡C-CH₃ + H₂ → CH₃-CH₂-CH₂-CH₃

Câu 9: Viết CTCT các ankin có tên sau: (1) iso-butylaxetilen, (2) metyl iso-propylaxetilen, (3) 3-metylpen-1-in, (4) 2,2,5,5-tetrametylhex-3-in, (5) xicl-clopropylaxetilen.

Lời giải:

(1) (CH₃)₂-CH-CH₂-C≡CH

(2) CH₃-C≡C-CH(CH₃)₂

(3) CH≡C-CH(CH₃)-CH₂-CH₃

(4) CH₃-C(CH₃)₂-C≡C-C(CH₃)₂-CH₃

(5)

Câu 10: Tên theo danh pháp quốc tế của chất (CH₃)₂CHCH=CHCH₃ là:

A.1-Metyl-2-isopropyleten

B. 1,1-Đimetylbut-2-en

C. 1-Isopropylpropen

D. 4-Metylpent-2-en.

Lời giải

Đáp án: D

Câu 11: Hợp chất C₅H₁₀ có bao nhiêu đồng phân anken?

A. 4.

B. 5.

C. 6.

D. 7.

Lời giải

Đáp án: D

5 đồng phân cấu tạo và 2 đồng phân cis – trans

Câu 12: Anken có đồng phân hình học?

A.Pent-1-en.

B. Pent-2-en.

C. 2-metylbut-2-en.

D. 3-metylbut-1-en.

Lời giải

Đáp án: B

CTCT: CH₃CH=CHCH₂-CH₃

Câu 13: Cho các chất sau:

(1) CH₂=CHCH₂CH₂CH=CH₂;

(2) CH₂=CHCH=CHCH₂CH₃;

(3) CH₃C(CH₃)=CHCH₂;

(4) CH₂=CHCH₂CH=CH₂;

(5) CH₃CH₂CH=CHCH₂CH₃;

(6) CH₃C(CH₃)=CH₂;

(7) CH₃CH₂C(CH₃)=C(C₂H₅)CH(CH₃)₂;

(8) CH₃CH=CHCH₃.

Số chất có đồng phân hình học là:

A. 4.

B. 1.

C. 2.

D. 3.

Lời giải

Đáp án: A

2,5,7,8

Câu 14: Số đồng phân cấu tạo thuộc loại ankađien ứng với công thức phân tử C₅H₈ là:

A. 4.

B. 5.

C. 6.

D. 7.

Lời giải

Đáp án: B

Câu 15: Ankađien X có CTCT: CH₃-CH=CH-CH(CH₃)-CH=CH₂. X có tên thay thế là.

A. 4-metylhexa-2,5-đien

B. 3-metylhexa-1,4-đien

C. 3-metylhexa-2,4-đien

D. A, B, C đều sai.

Lời giải

Đáp án: B

Câu 16: Hợp chất CH₃CH=CHC(CH₃)₂CH=CH₂ có tên thay thế là:

A. 4,4-đimetylhexa-2,4-đien

B. 3,3-đimetylhexa-1,4-đien

C. 3,4-đimetylhexa-1,4-đien

D. 4,5-đimetylhexa-2,4-đien.

Lời giải

Đáp án: B

Câu 17: Ankađien Z có tên thay thế: 2,3-đimetylpenta-1,3-đien. Vậy CTCT của Z là

A. CH₂=C(CH₃)-CH(CH₃)-CH=CH₂

B. CH₂=C(CH₃)-C(CH₃)=CH-CH₃

C. CH₂=C=C(CH₃)-CH(CH₃)-CH₂

D. CH₂=C(CH₃)-CH₂-C(CH₃)=CH₂

Lời giải

Đáp án: B

Câu 18: C₅H₈ có số đồng phân ankin là:

A. 1

B. 2

C. 3

D. 4

Lời giải

Đáp án: C

Câu 19: Cho hợp chất hữu cơ có CTCT CH≡C-CH(CH₃)₂ có tên gọi là:

A. 2-metylbutin

B. isopropyl axetilen

C. 3-metylbut-1-in

D. B hoặc C

Lời giải

Đáp án: C

Câu 20: Tên thông thường của hợp chất có công thức : CH₃ – C ≡ C – CH₃ là

A. đimetylaxetilen

B. but -3 –in

C. but -3 –en

D. but-2 –in.

Lời giải

Đáp án: A

Câu 21: Cho công thức cấu tạo của hợp chất sau: CH₃-C≡C-CH₂-C(Cl)(CH₃)-CH₃?

Tên gọi đúng theo danh pháp IUPAC của hợp chất trên là:

A. 2 – clo – 2 – metylhex – 4 – in.

B. 5 – clo – 5 – metylhex – 2 – in.

C. 2 – metyl – 2 – clohex – 4 – in.

D. 5 – metyl – 5 – clohex – 2 – in.

Lời giải

Đáp án: B

Câu 22: Gọi tên hiđrocacbon có công thức cấu tạo sau:

A. 6, 7 – đimetyloct – 4 – in.

B. 2 – isopropylhept – 3 – in.

C. 2, 3 – đimetyloct – 4 – in.

D. 6 – isopropylhept – 4 -in.

Lời giải

Đáp án: C

Câu 23: Đimetylaxetilen có tên gọi là

A. propin

B. but-1-in

C. but-2-in

D. but-2-en

Lời giải

Đáp án: C

********************

Đăng bởi: Trường THPT Ngô Thì Nhậm

Chuyên mục: Giáo dục

Nội dung bài viết được đăng tải bởi thầy cô trường thpt Ngô Thì Nhậm (trước đây là trường trung học phổ thông Sóc Trăng). Cấm sao chép dưới mọi hình thức.