3 Đề đọc hiểu Chạy giặc (Nguyễn Đình Chiểu) có đáp án chi tiết được THPT Ngô Thì Nhậm tổng hợp từ các bài thi Ngữ Văn trên toàn quốc sẽ là tài liệu cho các em ôn luyện trước khi bước vào kì thi sắp tới. Hy vọng với 3 bộ đề Chạy giặc đọc hiểu dưới đây, các em sẽ trả lời đúng toàn bộ các câu hỏi trong bài thi nhé.
Đọc hiểu Chạy giặc (Nguyễn Đình Chiểu) – Đề số 1
Đọc bài thơ sau và trả lời các câu hỏi:
CHẠY GIẶC
Tan chợ vừa nghe tiếng súng Tây, Một bàn cờ thế phút sa tay. Bỏ nhà lũ trẻ lơ xơ chạy, Mất ổ bầy chim dáo dác bay. Bến Nghé của tiền tan bọt nước, Đồng Nai tranh ngói nhuốm màu mây. Hỏi trang dẹp loạn rày đâu vắng, Nỡ để dân đen mắc nạn này?
(Thơ văn Nguyễn Đình Chiểu, NXB Giáo dục, tr. 49)
Bạn đang xem: 3 Đề đọc hiểu Chạy giặc (Nguyễn Đình Chiểu) có đáp án chi tiết
Câu 1. Phương thức biểu đạt chính được sử dụng trong văn bản trên là gì?
Lời giải:
Phương thức biểu đạt chính được sử dụng trong đoạn trích trên: biểu cảm
Câu 2. Đoạn trích trên thuộc phong cách ngôn ngữ nào?
Lời giải:
Đoạn trích trên thuộc phong cách ngôn ngữ nghệ thuật
Câu 3. Chỉ ra một biện pháp tu từ được sử dụng trong văn bản trên và tác dụng của biện pháp tu từ đó.
Lời giải:
– Biện pháp tu từ đảo ngữ
– Tác dụng: Nhấn mạnh sự hoảng loạn của đất nước trong buổi đầu thực dân Pháp xâm lược.
Câu 4. Khám phá nội dung của bài thơ?
Lời giải:
Nội dung chính của bài thơ :bài thơ thể hiện tình cảm chạy giặc loạn lạc, đau thương của người đân và thái độ tình cảm của nhà thơ đối với nhân đân, đất nước.
Câu 5. Phân tích giá trị của biện pháp đảo ngữ trong bài thơ trên.
Lời giải:
Trước khi đi phân tích giá trị của biện pháp đảo ngữ trọng bài thơ, HS cần chỉ ra được biện pháp đảo ngữ xuất hiện trong bài thơ .
+ Biện pháp đảo ngữ:
Bỏ nhà lũ trẻ lơ xơ chạy, Mất ổ bầy chim dáo dác bay. Bến Nghé của tiền tan bọt nước, Đồng Nai tranh ngói nhuốm màu mây.
(Trật tự thông thường: Lũ trẻ bỏ nhà chạy lơ xơ; Bầy chim mất ổ bay dảo dác; Của tiền Bến Nghé tan bọt nước; Tranh ngói Đồng Nai nhuốm màu mây)
+ Biện pháp đảo ngữ ở đây sử dụng với 2 tác dụng:
- Một là: tăng nhịp điệu, tính biểu cảm cho câu thơ
- Hai là: đặc tả và nhấn mạnh đối tượng được nhắc đến.
Trong hai câu: Bỏ nhà lũ trẻ lơ xơ chạy. Mất ổ đàn chim dảo dác bay: dùng biện pháp đảo ngữ đẻ nhấn mạnh tình cảm: << bỏ nhà, mất ổ >> và trạng thái hoạt động: << lơ xơ chạy, dảo dác bay>> tô đậm thêm tình.
- Ba là: đặc tả và nhấn mạnh đối tượng được nhắc đến .
Trong hai câu: Bỏ nhà lũ trẻ lơ xơ chạy. Mất ổ đàn chim dáo dác bay: dùng biện pháp đảo ngữ để nhấn mạnh tình cảm: << bỏ nhà, mất ổ>> và trạng thái hoạt động: << lơ xơ chạy, dảo dác bay>> tô đậm thêm tình cảm đau thương, loạn lạc mà nhân dân phải trả qua. Hai đối tượng << lũ trẻ >>, << bầy chim>> là những sinh linh nhỏ bé, tội nghiệp, vậy mà vì bọn giặc đến cướp bóc, đàn áp khiến trẻ em phải bỏ chạy, đàn chim tan tác. Một nỗi hoảng sợ đến kinh khủng !
Bến Nghé và Đồng Nai là hai địa danh trù phú và giàu có. Vậy mà trong phút chốc mọi thứ trở nên tan hoang. Sự đảo vị trí hai địa danh này lên đần câu thơ là để nhấn mạnh sự mất mát, đau thương, chứa đựng cả sự tiếc nuối, xót xa của nhà thơ. Tiền của, tài sản của nhân dân bị bọn giặc cướp bóc, phút chốc tan thành bọt nước, những mái nhà tranh, những xóm làng bị đốt, khói nghi ngút như nhuốm màu mây .
Biện pháp đảo ngữ kết hợp với nghệ thuât so sánh dã làm cho bức tranh quê hương trở lên hoang tàn, xơ xác.
Câu 6. Bài thơ cho thấy nỗi lòng gì của nhà thơ Nguyễn Đình Chiểu?
Lời giải:
Qua việc đọc bài thơ và tìm hiểu kỹ ở câu 4 câu thơ giữa bài, người đọc có thể tháy được tầm chân tình của nhà thơ mù yêu nước Nguyễn Đình Chiểu. Bìa thơ thể hiện sự xót xa, đồng cảm trước cảnh nhân dân loạt lạc, làng xóm, quê hương tiêu điều, xơ xác khi bọn giặc đến cướp bóc, tàn phá.
Đặc biệt hai câu thơ cuối bài là tiếng lòng nhức nhối của nhà thơ. Nhà thơ có ý trách móc quan triều đình, yếu hèn thất trận để giặc chiếm đóng quê hương và dường như trong câu fhỏi ấy, ta thấy được cả sự tự trách móc chính bản thân mình của nhà thơ, lực bất tòng tâm. Câu hỏi cuối bài thơ còn là sự mong ngóng, chờ đợi có những anh hùng ra tay cứu nước, giúp dân thoát khỏi cảnh lầm than.
Chạy giặc là bài thơ tiêu biểu cho bài ca yêu nước đầu thế kỉ 19.
Câu 7. Tâm trạng, tình cảm và thái độ của tác giả được thể hiện như thế nào qua bài thơ trên?
Lời giải:
Tâm trạng, tình cảm và thái độ của tác giả
– Đau lòng, xót thương trước cảnh đất nước bị thực dân tàn phá, nhân dân lầm than.
– Căm thù giặc sâu sắc.
– Mỉa mai, thất vọng trước sự nhu nhược của triều Nguyễn.
Đọc hiểu Chạy giặc (Nguyễn Đình Chiểu) – Đề số 2
Đọc bài thơ sau và trả lời các câu hỏi:
CHẠY GIẶC
Tan chợ vừa nghe tiếng súng Tây, Một bàn cờ thế phút sa tay. Bỏ nhà lũ trẻ lơ xơ chạy, Mất ổ bầy chim dáo dác bay. Bến Nghé của tiền tan bọt nước, Đồng Nai tranh ngói nhuốm màu mây. Hỏi trang dẹp loạn rày đâu vắng, Nỡ để dân đen mắc nạn này?
(Thơ văn Nguyễn Đình Chiểu, NXB Giáo dục, tr. 49)
Câu 1. Bài thơ trên được viết theo thể thơ nào?
Lời giải:
Bài thơ trên được viết theo thể thơ: thất ngôn bát cú đường luật
Câu 2. Chỉ ra 02 từ ngữ miêu tả cảnh chạy giặc trong nỗi kinh hoàng của nhân dân?
Lời giải:
Hai từ ngữ miêu tả cảnh chạy giặc trong nỗi kinh hoàng của nhân dân: ”bỏ nhà; mất ổ”
Câu 3. Nêu hiệu quả của phép đối được sử dụng trong hai câu thơ:
Bến Nghé của tiền tan bọt nước, Đồng Nai tranh ngói nhuốm màu mây.
Lời giải:
– Phép đối: ”tan bọt nước” >< ”nhuộm màu mây”
Tác dụng: Nhấn mạnh sự đau thương, chết chóc khi thực dân Pháp tiến đánh nước ta
Câu 4. Tâm sự của tác giả trong hai câu thơ:
Hỏi trang dẹp loạn rày đâu vắng, Nỡ để dân đen mắc nạn này?
Lời giải:
Tác giả oán trách sự hèn hạ của nhà Nguyễn, chính nhà Nguyễn là người hèn hạ, để cho Pháp năm lần bảy lượt lấn lướt mà không làm được gì. Ngoài ra, tác giả còn mong sẽ có những người anh hùng tài giỏi đứng lên để giúp dân, giúp nước vượt qua kiếp nạn này. Qua đây, ta có thể thấy được tình yêu với nước, với dân của tác giả
Đọc hiểu Chạy giặc (Nguyễn Đình Chiểu) – Đề số 3
Đọc bài thơ sau và trả lời các câu hỏi:
CHẠY GIẶC
Tan chợ vừa nghe tiếng súng Tây, Một bàn cờ thế phút sa tay. Bỏ nhà lũ trẻ lơ xơ chạy, Mất ổ bầy chim dáo dác bay. Bến Nghé của tiền tan bọt nước, Đồng Nai tranh ngói nhuốm màu mây. Hỏi trang dẹp loạn rày đâu vắng, Nỡ để dân đen mắc nạn này?
(Thơ văn Nguyễn Đình Chiểu, NXB Giáo dục, tr. 49)
Câu 1. Hãy xác định phương thức biểu đạt của bài thơ trên?
Lời giải:
Phương thức biểu đạt: miêu tả, biểu cảm
Câu 2. Chỉ ra các từ láy được sử dụng trong bài thơ?
Lời giải:
Các từ láy: lơ xơ, dáo dác
Câu 3. Nêu hiệu quả sử dụng của thủ pháp đảo ngữ trong hai câu thơ:
Bỏ nhà lũ trẻ lơ xơ chạy, Mất ổ bầy chim dáo dác bay.
Lời giải:
Phép đảo ngữ đặt vị ngữ trước chủ ngữ để nhấn ý các từ “bỏ nhà” và “mất ổ” tạo nên nỗi ám ảnh bi thương về cảnh chạy giặc của dân lành.
Câu 4. Tâm trạng, tình cảm và thái độ của tác giả được thể hiện như thế nào qua bài thơ trên?
Lời giải:
Tác giả thể hiện thái độ xót xa, tâm trạng phẫn uất, thất vọng. Đồng thời đó còn là lời kêu gọi tha thiết, da diết xen lẫn xót xa của tác giả đến với mọi người. Thể hiện sự xót thương của tác giả trước cảnh nước mất nhà tan mà còn bộc lộ thái độ căm thù giặc sâu sắc, sự thất vọng khi triều đình không chăm lo cho cuộc sống nhân dân mà họ còn nhu nhược, bắt tay với thực dân Pháp.
Câu 5. Nội dung của đoạn trích trên là gì?
Lời giải:
Nội dung: Cảnh tượng lũ giặc ập vào làng bắn giết, ng dân toán loạn đi chạy giăc
Câu 6. Rút ra thông điệp có ý nghĩa nhất trong đoạn trích?
Lời giải:
Thông điệp: chiến tranh luôn luôn mang lại sự hoảng loạn, đau thương và chết chóc.Vì vậy cần bảo vệ sự hoà bình và tránh mọi nguy cơ chiến tranh.
Đọc hiểu Chạy giặc – Đề trắc nghiệm
Câu 1: Nội dung chính của các câu thơ dưới đây là gì?
Tan chợ vừa nghe tiếng súng Tây,
Một bàn cờ thế phút sa tay.
Bỏ nhà lũ trẻ lơ thơ chạy,
Mất ổ bầy chim dáo dác bay.
Bến Nghé của tiền tan bọt nước,
Đồng Nai tranh ngói nhuốm màu mây
A. Cảnh đất nước và nhân dân khi thực dân Pháp đến xâm lược
B. Tâm trạng, thái độ của tác giả trước cảnh nước mất, nhà tan
C. Cả hai đáp án trên đều đúng
D. Cả hai đáp án trên đều sai
Câu 2: Giá trị hiện thực thể hiện trong bài thơ Chạy giặc là:
A. Bộc lộ nỗi đau mất nước
B. Bộc lộ lòng yêu nước
C. Tái hiện chân thực cảnh quê hương khi thực dân Pháp đến tàn sát
D. Tất cả các đáp án trên
Câu 3: Giá trị tư tưởng được thể hiện trong bài thơ Chạy giặc là:
A. Tái hiện chân thực cảnh quê hương khi thực dân Pháp đến tàn sát
B. Thể hiện tình yêu thương nhân dân tha thiết
C. Bộc lộ lòng yêu nước, thương dân tha thiết, lòng căm thù giặc sâu sắc
D. Tất cả các đáp án trên
Câu 4: Đáp án không phải nghệ thuật được sử dụng trong bài thơ Chạy giặc?
A. Các biện pháp tu từ: từ láy, phép đối
B. Vận dụng sáng tạo hình ảnh, thành ngữ dân gian
C. Hình ảnh thơ gợi hình gợi cảm
D. Ngôn ngữ thơ tinh tế, giàu cảm xúc
Câu 5: Bài thơ Chạy giặc còn có tên gọi khác là gì?
A. Chạy Mĩ
B. Chạy Pháp
C. Chạy Tây
D. Chạy loạn
Câu 6: Bài thơ Chạy giặc là của tác giả nào?
A. Cao Bá Quát
B. Nguyễn Khuyến
C. Nguyễn Đình Chiểu
D. Trần Tú Xương
Câu 7: Căn cứ vào hoàn cảnh lịch sử, cuộc đời Nguyễn Đình Chiểu và nội dung bài thơ Chạy giặc, bài thơ được ra đời trong hoàn cảnh nào?
A. Sau khi Pháp tấn công Đà Nẵng ngày 31/8/1858
B. Sau khi thành Gia Định bị thực dân Pháp tấn công ngày 17/2/1859
C. Sau khi kinh thành Huế bị thực dân Pháp tấn công ngày 17/2/1859
D. Sau khi Vĩnh Long bị thực dân Pháp tấn công ngày 17/2/1859
Câu 8: Bài thơ Chạy giặc được viết theo thể thơ nào?
A. Thất ngôn tứ tuyệt
B. Thất ngôn trường thiên
C. Thất ngôn
D. Thất ngôn bát cú
Câu 9: Sắp xếp lại vị trí các câu thơ sau:
Hỏi trang dẹp loạn rày đâu vắng,
Nỡ để dân đen mắc nạn này?
Tan chợ vừa nghe tiếng súng Tây,
Một bàn cờ thế phút sa tay.
Bến Nghé của tiền tan bọt nước,
Đồng Nai tranh ngói nhuốm màu mây.
Bỏ nhà lũ trẻ lơ thơ chạy,
Mất ổ bầy chim dáo dác bay.
Đáp án:
Bài thơ Chạy giặc
Tan chợ vừa nghe tiếng súng Tây,
Một bàn cờ thế phút sa tay.
Bỏ nhà lũ trẻ lơ thơ chạy,
Mất ổ bầy chim dáo dác bay.
Bến Nghé của tiền tan bọt nước,
Đồng Nai tranh ngói nhuốm màu mây.
Hỏi trang dẹp loạn rày đâu vắng,
Nỡ để dân đen mắc nạn này?
Câu 10: Hai câu thơ nào sau đây trong hài Chạy giặc của Nguyễn Đình Chiểu thể hiện rõ nét nhất sự hoảng hốt, ngơ ngác, mất phương hướng của nhân dân khi giặc Pháp xâm lược?
A. Tan chợ vừa nghe tiếng súng Tây, / Một bàn cờ thế phút sa tay”
B. “Bỏ nhà lũ trẻ lơ xơ chạy, / Mất ổ đàn chim dáo dác bay”
C. “Bến Nghé của tiền tan bọt nước / Đồng Nai tranh ngói nhuốm màu mây”
D. “Hỏi trang dẹp loạn rày đâu vắng / Nỡ để dân đen mắc nạn này?”
Câu 11:
“Bỏ nhà lũ trẻ lơ xơ chạy,
Mất ổ đàn chim dáo dác bay”
Hai câu thơ sử dụng biện pháp nghệ thuật gì?
A. Ẩn dụ
B. Hoán dụ
C. Nhân hóa
D. Đảo ngữ
Câu 12: Địa danh nổi tiếng nào được tác giả Nguyễn Đình Chiểu nhắc đến trong bài thơ Chạy giặc?
A. Bến Nghé
B. Đồng Nai
C. Cả hai đáp án trên đều đúng
D. Cả hai đáp án trên đều sai
Câu 13:
“Hỏi trang dẹp loạn rày đâu vắng
Nỡ để dân đen mắc nạn này?”
Hai câu thơ bộc lộ tâm tư gì của tác giả Nguyễn Đình Chiểu?
A. Kêu gọi dân chúng không nên sợ giặc, phải quyết tâm đứng lên đánh đuổi quân thù.
B. Phê phán triều đình Huế không quan tâm đến việc bảo vệ người dân, đồng thời thể hiện nỗi chờ mong khắc khoải sự xuất hiện của trang dẹp loạn để cứu nước.
C. Muốn ra tay cứu giúp dân chúng qua cơn lửa đạn.
D. Sự phẫn uất và bế tắc trước hiện thực
Câu 14: Nối cột A với nội dung cột B sao cho phù hợp:
A. Hai câu đề
B. Hai câu thực
C. Hai câu luận
D. Hai câu kết
- Lời kêu gọi tha thiết lòng yêu nước trong mỗi người để hành động chống kẻ thù xâm lược.
- Cảnh trù phú, tươi đẹp, bình yên trước kia đã bị hủy diệt đến kiệt cùng, tan hoang.
- Giặc đến tàn phá cuộc sống yên bình của nhân dân. Đất nước rơi vào cảnh khốn cùng.
- Cảnh chạy giặc trong nỗi kinh hoàng của nhân dân.
Đáp án:
– Hai câu đề: Giặc đến tàn phá cuộc sống yên bình của nhân dân. Đất nước rơi vào cảnh khốn cùng.
– Hai câu thực: Cảnh chạy giặc trong nỗi kinh hoàng của nhân dân.
– Hai câu luận: Cảnh trù phú, tươi đẹp, bình yên trước kia đã bị hủy diệt đến kiệt cùng, tan hoang.
– Hai câu kết: Lời kêu gọi tha thiết lòng yêu nước trong mỗi người để hành động chống kẻ thù xâm lược.
Câu 15:
“Tan chợ vưa nghe tiếng súng Tây,”
“Súng Tây” là chỉ tiếng súng của ai?
A. Thực dân Pháp
B. Đế quốc Mĩ
C. Thực dân Anh
D. Tất cả đều sai
Câu 16: Thời điểm khi diễn ra cuộc tàn sát của thực dân Pháp?
A. Tan học
B. Tan chợ
C. Tan ca
D. Tất cả các đáp án trên đều sai
Câu 17: Trong bài thơ Chạy giăc, hình ảnh nào lần đầu tiên xuất hiện trong văn học Việt Nam?
A. Bầy chim
B .Dân đen
C. Tan chợ
D. Súng Tây
Câu 18: Khi giặc đến, đất nước rơi vào tình thế như thế nào?
A. Trong tư thế sẵn sàng chiến đấu với kẻ thù
B. Đang phòng thủ, chuẩn bị lực lượng chiến đấu
C. Tình thế bất ngờ, thất thế, mất chủ động
D. Tất cả các đáp án trên
Câu 19: Ý kiến sau đây đúng hay sai?
Có ý kiến cho rằng: “Sáng tác của Nguyễn Đình Chiểu sống dậy và hướng tới chúng ta những bài ca yêu nước. Điều này được thể hiện qua bài thơ Chạy giặc”
Đáp án:
– Ý kiến đúng
– Bài thơ Chạy giặc là một bài ca yêu nước chống xâm lăng. Năm 1859, thực dân Pháp nổ súng tấn công thành Gia Định. Đất nước rơi vào thảm họa – Nguyễn Đình Chiểu viết bài thơ “Chạy giặc” bằng thể thơ thất ngôn bát cú Đường luật ghi lại sự kiện bi thảm này. Đặc biệt qua hai câu kết, tác giả kêu gọi tha thiết tình yêu đất nước trong mỗi người để hành động chống lại kẻ thù xâm lược.
Câu 20: Bài thơ Chạy Tây là của tác giả nào?
A. Nguyễn Khuyến
B. Nguyễn Du
C. Nguyễ Bỉnh Khiêm
D. Nguyễn Đình Chiểu
Câu 21: Tiếng “Tây” ở đây được hiểu là chỉ thế lực ngoại xâm nào ở nước ta thời điểm bấy giờ?
A. Giặc Pháp
B. Giặc Mĩ
C. Cả hai đều đúng
D. Cả hai đều sai
Câu 22: Cụm từ “lơ xơ chạy” trong câu “Bỏ nhà lũ trẻ lơ xơ chạy” được hiểu là:
A.Chạy tất tả ngược xuôi.
B. Chạy một cách thất thần, không định hướng.
C. Xoay sở một cách vất vả để lo liệu việc gì.
D. Chạy vạy vất vả chỗ này chỗ khác.
Câu 23: Bài thơ được sáng tác theo thể thơ nào?
A. Lục bát
B. Thất ngôn tứ tuyệt
C. Cổ phong
D. Thất ngôn bát cú
Câu 24: Tác giả đã sử dụng những biện pháp nghệ thuật gì qua hai câu thơ
Bỏ nhà lũ trẻ lơ xơ chạy Mất ổ bầy chim dáo dác bay
A. Đảo ngữ
B. Lặp
C. Đảo ngữ, từ láy
D. Từ láy, nhân hóa
Câu 25: Qua hai câu thơ trên, tác giả đã diễn tả điều gì?
A. Tình cảnh nhân dân chạy giặc
B. Nỗi khổ của người dân trong cảnh nước mất nhà tan
C. Tố cáo tội ác của giặc xâm lược
D. Thái độ căm phẫn của tác giả trước cảnh đất nước, nhân dân tan tác
Câu 26: Cho hai câu thơ
Hỏi trang dẹp loạn rày đâu vắng? Nỡ để dân đen mắc nạn này
Tác giả đã thể hiện thái độ gì qua hai câu thơ kết?
A. Thái độ đau buồn, xót thương cho thân phận người dân
B. Thái độ lo lắng cho đất nước khi giặc chiếm đóng.
C. Thái độ hoài nghi, băn khoăn trước tình cảnh của đất nước
D. Thái độ phê phán triều đình hèn nhát, vô trách nhiệm đã bỏ đất, bỏ dân
Tóm tắt bài thơ Chạy giặc
Bài thơ Chạy giặc miêu tả cảnh đau thương của đất nước. Cảnh hoảng loạn của nhân dân, sự chết chóc, tang thương của đất nước trong buổi đầu có thực dân Pháp xâm lược. Tâm trạng của tác giả vô cùng đau buồn, xót thương trước cảnh nước mất nhà tan. Tác giả mong mỏi có người hiền tài đứng lên đánh đuổi thực dân, cứu đất nước và thái độ căm thù giặc của tác giả.
Giá trị nội dung tác phẩm Chạy giặc
Chạy giặc đã tái hiện chân thực cảnh quê hương khi thực dân Pháp đến tàn sát. Bài thơ còn thể hiện tình cảm yêu nước tha thiết của nhà thơ. Đó là những giây phút đau thương trước cảnh nước mất nhà tan. Ông đã lên tiếng kêu gọi những người có trách nhiệm đứng lên đánh giặc cứu nước và thức tỉnh lòng yêu nước trong mỗi người dân Việt.
Giá trị nghệ thuật tác phẩm Chạy giặc
Các biện pháp tu từ như sử dụng từ láy, phép đối; hình ảnh thơ gợi hình, gợi cảm, ngôn ngữ thơ tinh tế, giàu cảm xúc
Ý nghĩa: Gợi lại một thời đau thương của dân tộc, gợi lòng căm thù kẻ thù xâm lược và tấm lòng yêu nước nồng nàn của người dân đất Việt nói chung và tác giả Nguyễn Đình Chiểu nói riêng.
Các câu hỏi trọng tâm trong bài Chạy giặc
Câu 1: (Trang 49 – SGK Ngữ văn 11) Cảnh đất nước và nhân dân khi giặc Pháp đến xâm lược được miêu tả như nào? Phân tích nét đặc sắc trong ngòi bút tả thực của tác giả.
Lời giải:
Cảnh đất nước và nhân dân khi giặc Pháp đến xâm lược:
- Trước khi bị thực dân Pháp xâm lược đất nước và nhân dân ta đang trong thời kì yên bình. Tác giả đã miêu tả chân thực sâu sắc, cảnh đất nước khi bị thực dân pháp đến nổ súng xâm lược:
- Hình ảnh cảnh chợ hoang tàn, tan nát đã thể hiện một hiện thực khốc liệt của cuộc sống, hình ảnh đó miêu tả một nỗi niềm trong tâm hồn của tác giả trước những vấn đề của cuộc sống.
- ” Một bàn cờ thế phút sa tay”: nói lên tình cảnh của đất nước ta hiện giờ: rất khó khăn, nguy hiểm, chỉ cần đi sai một bước hậu quả khôn lường
- Nhân dân ta hoảng loạn, tan tác, nơi ở xác xơ tan hoang : “lũ trẻ lơ xơ chạy”, “bầy chim dáo dác bay”…
- Sự bị động của nhân dân, của triều đình phong kiến trước sự xâm lược của kẻ thù đã dẫn đến hậu quả là mất nước. Đồng nghĩa với việc mất mát về người, về của là những vết thương không dễ gì lành lại được.
- Tác giả đã thể hiện được tấm lòng của mình qua bài thơ này trước những đau thương do chiến tranh gây ra tác giả đã đồng cảm, và xót thương, qua đó cũng thể hiện được tấm lòng yêu nước thương dân của ông, những hình ảnh đau thương được hiện lên trong trang thơ của ông nó đạm chất hiện thực để tố cáo tội ác tày trời.
Nghệ thuật tả thực: Tác giả đã sử dụng ngòi bút tả thực để vẽ lên bức tranh hiện thực xã hội khi giặc Pháp xâm lược, thể hiện tình cảnh tan tác, bi thương của nhân dân khi ấy. Những từ láy “lơ xơ”, “dáo dác” làm nổi bật lên trước mắt người đọc dáng vẻ xơ xác, tan tác của lũ trẻ và bầy chim nhưng cũng khắc họa được tâm trạng hoang mang và ngơ ngác của chúng. Kết hợp với nghệ thuật đảo ngữ, tác giả nhằm nhấn mạnh nỗi khốn khổ của người dân trong hoàn cảnh nước mất nhà tan, làm tăng sức mạnh tố cáo của câu gợi và gợi nỗi xót xa thương cảm.
Câu 2: (Trang 49 – SGK Ngữ văn 11) Trong hoàn cảnh đó, tâm trạng, tình cảm của tác giả như thế nào?
Lời giải:
Chỉ qua bài thơ thất ngôn bát cú, bằng những nét vẽ điển hình và chọn lọc, mỗi câu thơ là một tiếng kêu đau đớn, xót xa xuất phát từ trái tim nồng nàn yêu quê hương, đất nước, đỏ rực ngọn lửa căm thù trước tội ác trời không dung đất không tha của giặc.
Nỗi đau xót trước khung cảnh của thiên nhiên rộng lớn, mênh mông đó, tất cả cảnh vật đều chìm vào máu lửa, với trái tim giàu tình yêu đất nước, tác giả đang đứng trước một hiện thực xã hội khốc liệt, ở đó con người đang phải đối mặt với khổ cực của cuộc sống.
Ông đau xót cho đất nước, đau thương cho số phận của những con người, bất bình trước cảnh của nhân dân, của cuộc sống, tất cả đều trở thành nỗi thất vọng, vây kín tâm hồn của tác giả.
Nhà thơ không những đau xót vì cảnh quốc phá gia vong, nhân dân tan tác, đau thương, lơ xơ, dáo dác mà ông còn thất vọng và bất bình biết mấy trước tình cảnh quê hương ngập tràn bóng giặc mà quân của triều đình thì bặt tăm khuất dạng bỏ mặc nhân dân phải chịu thống khổ điêu linh. Tác giả đã có những lời kêu gọi cho những bậc anh hùng trong đât nước đứng lên để chống lại kẻ thù cho dân tộc, giúp nhân dân thoát khỏi những lầm than, những đau khổ và cả những mất mát không đáng có.
Câu 3: (Trang 49 – SGK Ngữ văn 11) Phân tích thái độ của nhà thơ trong hai câu kết.
Lời giải:
Lời kêu gọi mang giá trị rất to lớn, hai câu kết thể hiện niềm cảm khái lẫn thái độ phê phán triều đình hèn nhát, vô trách nhiệm đã bỏ đất, bỏ dân:
Hỏi trang dẹp loạn rày đâu vắng Nỡ để dân đen mắc nạn này
“trang dẹp loạn”: là người anh hùng hảo hán, người xuát hiện trong triều đình phong kiến thời xưa.
“Hỏi”, “rày đâu vắng”: sự chất vấn một cách mỉa mai, chua chat. Tác giả căm phẫn, xót xa trước việc triều đình thối nát, không chăm lo cho nhân dân có một cuộc sống yên bình, hạnh phúc.
Tất cả những điều đó đều nói lên lòng yêu nước, thương dân của Nguyễn Đình Chiểu. Chỉ với hai câu thơ nhưng tác giả đã thể hiện được thông điệp của mình, một người anh hùng có chí khí và có khí phách hiên ngang luôn luôn phụng sự cho đất nước.
Giọng điệu của tác giả thật đau xót có chút trách móc, nhưng đây là nơi kêu gọi to lớn quần chúng trong cả nước đoàn kết một lòng để chiến thắng được kẻ thù xâm lược, những vị anh hùng của đất nước dường như bị lãng quên
Câu hỏi ở cuối bài thơ đã làm cho người đọc day dứt và có nhiều cảm xúc nó để lại bao xót thương và cũng mang một âm hưởng hào hùng vì lời kêu gọi đứng lên xả thân vì nước của Nguyễn Đình Chiểu.
***************
Trên đây là 3 Đề đọc hiểu Chạy giặc (Nguyễn Đình Chiểu) có đáp án chi tiết. Hy vọng dựa vào đây, các em sẽ tự tin trả lời đúng các câu hỏi trong kì thi sắp tới. Chúc các em ôn tập thật tốt trước khi bước vào kì thi học kì sắp tới.
Đăng bởi: THPT Ngô Thì Nhậm
Chuyên mục: Giáo dục
