Câu cảm là gì?
– Khái niệm: Câu cảm (câu cảm thán) là câu dùng để bộc lộ cảm xúc (vui mừng, thán phục, đau xót, ngạc nhiên,..) của người nói.
– Ví dụ:
- Chiếc váy này đẹp quá!
- Bạn Ngọc thông minh thật!
– Dấu hiệu nhận biết:
+ Trong câu cảm, thường có các từ ngữ: ôi, chào, chà, trời; quá lắm, thật,…
+ Khi viết, cuối câu cảm thường có dấu chấm than (!)
– Ví dụ:
- Trời ơi! Anh ta đã đi rồi.
- Ôi chao! Cậu bất ngờ tới làm mình bất ngờ quá!
- Chị Mai mặc chiếc váy này xinh thật!
– Chức năng:
+ Câu cảm thán dùng để nói lên ý kiến cá nhân của người viết, người đọc mà ý kiến đó mang nghĩa bộc lộ cảm xúc thật về sự vật, sự việc đó.
+ Dùng để cảm ơn người khác về sự giúp đỡ lớn lao hay không thể diễn tả hết ý nghĩa của câu nói.
+ Dùng để bộc lộ nỗi buồn khi thất bại hoặc mất đi một điều quý giá nhất mà ta có.
+ Để nói lên điều bất ngờ mà mình gặp qua trong cuộc sống.
Các ví dụ câu cảm
Các em học sinh theo dõi một số ví dụ đơn giản về loại câu này để phân biệt.
– Ôi ! Cảnh bình minh buổi sáng thật đẹp.
=> “Ôi” dùng trong câu biểu lộ cảm xúc trước hiện tượng mặt trời mọc.
– Quyển truyện tranh tôi đọc hay quá !
=> “Quá” người nói khen ngợi quyển truyện tranh hay.
– Học kì vừa qua Nam đạt danh hiệu học sinh giỏi, bạn ấy tuyệt lắm.
=> “tuyệt lắm” bộc lộ cảm xúc khen ngợi người khác.
– Trời ơi! Trăng ngày rằm thật hùng vĩ và tuyệt diệu.
=> “Trời ơi” biểu lộ cảm xúc ngạc nhiên.
– Mẹ của tôi người phụ nữ vĩ đại biết bao!
=> “Biết bao” thể hiện cảm xúc.
Bài tập tham khảo về câu cảm
Bài 1:
Cánh đồng lúa rộng bao la, bát ngát, trải đầy những ánh nắng vàng của mặt trời. Những bông lúa non nghiêng nghiêng theo chiều gió, những cánh lúa lấp lánh những ánh vàng. Chao ôi! Mùi lúa non quyện với mùi đất, mùi nước tạo nên một thứ cảm giác thật tuyệt vời, khó diễn tả thoang thoảng khắp không gian. Xa xa, những đàn cò kêu eng éc, bay lên trời rồi lại đậu xuống, cứ dập dình dập dình như những chiếc bập bênh. Loáng thoáng, mấy người nông dân đang ra đồng thăm lúa, trên mặt ai cũng rạng rỡ, tràn đầy năng lượng. Khung cảnh đồng lúa buổi sớm bình dị là thế, đến mãi sau này khi đã đi xa nơi này tôi cũng chẳng quên được. Tôi yêu quê tôi!
=> Câu cảm thán: Chao ôi!
Bài 2:
Chao ôi, buổi sáng đầu xuân khung cảnh thật tuyệt diệu. Ông mặt trời thức giấc từ rất sớm và ban phát ánh nắng khắp muôn nơi. Những chú chim bay lượn và đậu trên cành hót líu lo chuyền cành, hót rộn ràng tạo nên bản du dương trầm bổng tuyệt diệu. Tôi thức dậy từ sớm để tận hưởng bầu không khí mát mẻ, dễ chịu và chuẩn bị đến trường. Sau khi chuẩn bị bữa sáng tôi chuẩn bị sách vở, đi trên con đường quen thuộc mà lòng rạo rực. Ôi! Mùa xuân đến thật tuyệt diệu biết bao!
=> Câu cảm thán: Chao ôi!
Ôi!
Bài 3:
Nếu ai đã từng đọc tác phẩm Lão Hạc của nhà văn Nam Cao, hẳn sẽ không thể quên được hình ảnh người nông dân khắc khổ, dù hoàn cảnh nghèo đói nhưng luôn giữ cho mình những phẩm chất thanh cao. Vợ mất sớm, lão chỉ có đứa trai và một con chó để bầu bạn. Nhưng rồi đứa con trai vì nghèo khổ, phẫn uất đã bỏ đi làm ăn xa. Lão sống cô đơn và coi con chó (lão đặt tên là cậu Vàng) như con cháu thân thiết trong nhà. Nhưng rồi cuộc sống ngày càng khó khăn, lão cũng chẳng kiếm được gì để ăn nên đành phải bán con chó. Quyết định ấy đã khiến lão day dứt, đau khổ. Cả một đời lão sống trung thực, không dối lừa ai mà nay lỡ lừa gạt con chó mà lão yêu quý như con. Vì thế mà lão đã quyết định tự chấm dứt cuộc đời mình bằng một liều bả chó. Một cái chết dữ dội và đau đớn. Than ôi! Thương thay những kiếp nghèo bị dồn đến bước đường cùng!. Cái chết ấy, lão như muốn giữ lại sự trong sạch cho chính mình, thà “chết trong còn hơn sống đục”.
=> Câu cảm thán: Than ôi! Thương thay những kiếp nghèo bị dồn đến bước đường cùng!
Bài 4: Chuyển các câu sau thành câu cảm:
a. Con mèo này bắt chuột giỏi
b. Trời rét
c. Bạn Ngân chăm chỉ.
d. Bạn Giang học giỏi.
Trả lời:
Dựa vào phần ghi nhớ ở bài học và mẫu gợi ý, em chuyển các câu đã cho thành câu cảm như sau:
a. – Con mèo này bắt chuột giỏi quá!
– Chà, con mèo này bắt chuột giỏi thật!
b. – Chà trời rét thật!
– Ôi, trời rét quá!
c. – Bạn Ngân chăm chỉ quá!
– Bạn Ngân chăm chỉ thật!
d. – Chà, bạn Giang học giỏi thật!
Bài 5: Những câu cảm sau đây bộc lộ cảm xúc gì?
a. Ôi, bạn Nam đến kìa!
b. Ồ, bạn Nam thông minh quá!
c. Trời thật là kinh khủng!
Trả lời:
Những câu trên bộc lộ những cảm xúc:
a. Mừng rỡ, cảm động
b. Thán phục
c. Kinh khiếp, ghê sợ.
********************
Đăng bởi: Trường THPT Ngô Thì Nhậm
Chuyên mục: Giáo dục
