Thầy cô trường THPT Ngô Thì Nhậm sẽ hướng dẫn soạn bài Nghị luận về một ý kiến bàn về văn học để các bạn cùng tham khảo
I. Kiến thức cơ bản trong bài Nghị luận về một ý kiến bàn về văn học
– Ý kiến bàn về văn học rất đa dạng. Có những ý kiến về lịch sử văn học ; về lí luận văn học (chức năng của văn học, giá trị của văn học); về tác giả, tác phẩm,…
– Nghị luận về một ý kiến bàn về văn học thường tập trung vào giải thích, nêu ý nghĩa của một ý kiến bàn về văn học (ý kiến ấy có đúng không, ý kiến ấy có ý nghĩa gì đối với văn học và đời sống,…).
II. Hướng dẫn tìm hiểu bài
Về ý kiến của Giáo sư Đặng Thai Mai: “Nhìn chung văn học Việt Nam phong phú, đa dạng, nhưng nếu cần xác định một chủ lưu, một dòng chính, quán thông kim cổ, thì đó là văn học yêu nước”.
– Giải nghĩa những từ, cụm từ khó trong lời nhận định của Đặng Thai Mai.
+ “Phong phú, đa dạng”: trong trường hợp này cần được hiểu là có nhiều tác phẩm với nhiều hình thức thể loại khác nhau.
+ “Chủ lưu”: dòng chính, trong trường hợp này được hiểu là bộ phận chính, nội dung chính.
+ “Quán thông kim cổ”: thông suốt từ xưa đến nay.
– Đề bài yêu cầu bình luận ý kiến của Giáo sư Đặng Thai Mai: từ xưa đến nay, trong sự phong phú đa dạng của văn học Việt Nam, dòng văn học yêu nước là một chủ lưu, một bộ phận chính. Ý kiến này gồm hai luận điểm lớn:
+ Văn học Việt Nam đã phản ánh sự phong phú, đa dạng của đời sống con người Việt Nam.
+ Dân tộc ta, từ rất sớm, đã phải chống lại những thế lực tàn bạo luôn lăm le xâm chiếm bờ cõi ; phòng bị biên cương, dày công khổ luyện, chiến đấu kiên cường và chiến thắng hiển hách trước quân xâm lược phương Bắc rồi thực dân Pháp, đế quốc Mĩ,… Do hoàn cảnh đặc biệt ấy, chủ lưu của văn học Việt Nam là văn học yêu nước. Đặc điểm đó xuyên suốt từ xưa cho đến nay (trích dẫn và phân tích một số tác phẩm tiêu biểu như: Sông núi nước Nam (Lí Thường Kiệt (?)), Hịch tướng sĩ (Trần Quốc Tuấn), Đại cáo bình Ngô (Nguyễn Trãi), Tuyên ngôn Độc lập (Hồ Chí Minh),…).
+ Tự hào về truyền thống dân tộc, trân trọng thành quả của nền văn học nước nhà là một biểu hiện của lòng yêu nước.
II. Hướng dẫn soạn bài Nghị luận về một ý kiến bàn về văn học
Soạn bài Nghị luận về một ý kiến bàn về văn học ngắn gọn
Đề 1 (trang 93 sgk ngữ văn 12 tập 1): Về ý kiến của nhà văn Thạch Lam: “Văn chương là một thứ khí giới thanh cao và đắc lực mà chúng ta có, để vừa tố cáo và thay đổi một thế giới giả dối và tàn ác, vừa làm cho lòng người thêm trong sạch và phong phú hơn”.
Mở bài: Giới thiệu, trích dẫn ý kiến của Thạch Lam về văn chương
– Nêu cảm nhận cá nhân về ý kiến đó
Thân bài:
– Giải thích ý kiến:
+ Văn chương là thứ khí giới thanh cao và đắc lực: văn chương được xem là công cụ giúp nhà văn hoàn thành sứ mệnh thời đại
+ Văn chương tác động trực tiếp đến tình cảm của con người
– Tố cáo và thay đổi thế giới giả dối, tàn ác làm cho lòng người đọc trở nên trong sạch và phong phú hơn:
+ Văn chương vạch trần, phê phán những cái xấu xa của xã hội, đòi hỏi diệt trừ, thay thế nó
+ Bồi đắp tinh thần, xây dựng lối sống trong sạch, thanh lọc con người
Bình luận, cảm nhận:
– Thạch Lam tự hào khi sử dụng vũ khí là ngòi bút văn chương
+ Nhận xét đúng đắn, khái quát, sát với thực tế
+ Ý thức được nguồn sức mạnh to lớn, cao cả của văn chương
+ Hiểu rõ tương quan giữa hai nhiệm vụ (phản ảnh và xây dựng tâm hồn)
+ Đầy niềm tin vào khả năng của văn học, khả năng tự bồi đắp tâm hồn con người
Kết bài:
Khẳng định sự đúng đắn về vai trò, tầm quan trọng của văn chương đối với đời sống
Đề 2 (trang 93 sgk ngữ văn 12 tập 1): Về ý kiến của nhà phê bình Hoài Thanh về thơ Tố Hữu: “Thái độ toàn tâm toàn ý vì cách mạng là nguyên nhân chính đưa đến sự thành công của thơ anh”.
Mở bài:
Giới thiệu trích dẫn lời phê bình của Hoài Thanh
Nêu nhận định của bản thân về ý kiến đó
Thân bài:
– Giải thích ý kiến của tác giả Hoài Thanh:
+ Trình bày một số nguyên nhân thành công của thơ Tố Hữu
+ Do năng khiếu bẩm sinh, truyền thống của gia đình, quê hương
+ Nguyên nhân chính “thái độ toàn tâm, toàn ý vì cách mạng là nguyên nhân chính” dẫn tới sự thành công trong thơ của ông
– Chứng minh nhận định:
+ Tác giả Tố Hữu là người toàn tâm, toàn ý với cách mạng, luôn suy nghĩ, trăn trở, lo toan với mọi đau khổ, sướng vui của chặng đường lịch sử
+ Tình cảm, tâm tư chân thành, tha thiết của nhà thơ cách mạng chính là thi liệu để ông viết nên những vần thơ trữ tình chính trị
+ Ở tác giả có sự thống nhất, hài hòa giữa con người với thơ ca
( Có thể lấy các tác phẩm như Việt Bắc, Từ ấy… để minh chứng)
– Thơ Tố Hữu là sự phản chiếu tâm hồn cách mạng vào thơ ca.
Kết bài:
– Khẳng định nhận định của Hoài Thanh phù hợp với sáng tác của Tố Hữu, phù hợp với lí luận thơ ca
– Thơ Tố Hữu thành công rực rỡ về thể loại thơ ca cách mạng
Soạn bài Nghị luận về một ý kiến bàn về văn học chi tiết
1. Về ý kiến của nhà văn Thạch Lam: “Văn chương là một thứ khí giới thanh cao và đắc lực mà chúng ta có, để vừa tố cáo và thay đổi một thế giới giả dối và tàn ác, vừa làm cho lòng người thêm trong sạch và phong phú hơn”.
– Giải thích câu nói của Thạch Lam: nhà văn nhấn mạnh giá trị cải tạo xã hội và giá trị giáo dục của văn học.
– Chứng minh tác dụng, vai trò trên của văn học:
+ Cải tạo xã hội: “tố cáo xã hội giả dối và tàn ác” (phân tích một số tác phẩm tiêu biểu như thơ Tú Xương, Tắt đèn của Ngô Tất Tố, Chí Phèo của Nam Cao,…) từ đó làm thay đổi nhận thức của con người, thôi thúc con người hành động để cải tạo xã hội.
+ Giá trị giáo dục của văn học (“làm cho lòng người thêm trong sạch và phong phú hơn”): giáo dục lòng yêu nước, tình thương, nhân cách,… cho con người (phân tích một số tác phẩm tiêu biểu như truyện ngắn của Thạch Lam, thơ văn của Nguyễn Ái Quốc – Hồ Chí Minh,…).
– Khẳng định tính đúng đắn, tiến bộ trong quan điểm của Thạch Lam và nhấn mạnh giá trị lâu bền của tư tưởng ấy.
2. Về ý kiến của nhà phê bình Hoài Thanh về thơ Tố Hữu: “Thái độ toàn tâm toàn ý vì cách mạng là nguyên nhân chính đưa đến sự thành công của thơ anh”.
– Ý kiến của Hoài Thanh về thơ Tố Hữu được trích từ bài Thơ Tố Hữu viết năm 1976, in lại trong Tuyển tập Hoài Thanh, NXB Văn học, 1982.
– Cần lưu ý chữ chính trong câu nhận định: “Thái độ toàn tâm toàn ý vì cách mạng là nguyên nhân chính đưa đến sự thành công của thơ anh”. Như vậy có nghĩa là, theo Hoài Thanh, ngoài “thái độ toàn tâm toàn ý vì cách mạng” còn có những nguyên nhân khác đưa đến thành công của Tố Hữu (như năng khiếu, truyền thống gia đình, sự tu dưỡng rèn luyện,…).
– Tác giả nói cụ thể vào trường hợp thơ trữ tình – chính trị của Tố Hữu chứ không nói đến lí do thành công của mọi nhà thơ. Nhu cầu tình cảm của con người đa dạng và phong phú nên có nhiều loại thơ trữ tình khác nhau với những nguyên nhân thành công khác nhau.
– Thơ Tố Hữu chủ yếu là thơ trữ tình – chính trị (các tập thơ Từ ấy, Việt Bắc, Gió lộng, Ra trận, Mứu và hoa,…) ý kiến của Hoài Thanh hướng đến những tập thơ này.
– Ý kiến của Hoài Thanh phù hợp với thực tế sáng tác thơ của Tố Hữu và định hướng cho chúng ta khi tìm hiểu những bài thơ của Tố Hữu trong thời kì kháng chiến chống thực dân Pháp và đế quốc Mĩ. Ý kiến ấy cũng đúng về lí luận vì “Nhà văn phải cố gắng sao cho những cái làm cho anh phấn khởi hay xúc động cũng là những cái làm cho dân tộc anh vui sướng hay đau khổ” (Bê-se).
Trên đây là hướng dẫn Soạn bài Nghị luận về một ý kiến bàn về văn học được các THPT Ngô Thì Nhậm biên soạn trong chuyên mục soạn văn 12. Các em có thể tham khảo đầy đủ các bài soạn văn lớp 12 ở đó nhé.
Đăng bởi: Trường THPT Ngô Thì Nhậm
Chuyên mục: Giáo Dục
