Vật lý 9 bài 8: Điện trở dây dẫn, Sự phụ thuộc của Điện trở vào tiết diện dây dẫn

THPT Ngô Thì Nhậm 05/03/2022

Như chúng ta đã biết điện trở của dây dẫn phụ thuộc vào chiều dài của dây dẫn tiết diện của dây dẫn và vật liệu làm dây dẫn, và trong bài học trước chúng ta đã tìm hiểu chi tiết sự phụ thuộc của điện trở vào chiều dài dây dẫn.

Trong bài viết này thì chúng ta sẽ tìm hiểu sự phụ thuộc của điện trở dây dẫn vào tiết diện của dây? dây dẫn có cùng chiều dài nhưng có tiết diện nhỏ và lớn khác nhau sẽ làm điện trở thay đổi như thế nào.

I. Dự đoán sự phụ thuộc của điện trở và tiết diện dây dẫn

• Có các dây dẫn được làm từ cùng một vật liệu, có cùng chiều dài và tiết diện S, do đó chúng hoàn toàn như nhau nên có cùng điện trở R. Mắc các dây dẫn này vào mạch theo các sơ đồ như hình sau (hình 8.1)

sự phụ thuộc của điện trở vào tiết diện dây dẫn (hình 8.1)

° Câu C1 trang 22 SGK Vật lý 9: Hãy tính điện trở tương đương R₂ của hai dây dẫn trong sơ đồ hình 8.1b (SGK) và điện trở tương đương R₃của ba dây dẫn trong sơ đồ hình 8.1c (SGK).

* Hướng dẫn giải Câu C1 trang 22 SGK Vật lý 9:

+ Trong mạch điện hình 8.1b, ta nhận thấy điện trở R₂ được tạo nên từ 2 điện trở R₁ = R ghép song song với nhau.

– Điện trở tương đương R₂ của hai dây là:

$small R_{2}=frac{R_{1}R_{1}}{R_{1}+R_{1}}=frac{R_{1}}{2}=frac{R}{2}$

+ Trong mạch điện hình 8.1c, ta nhận thấy điện trở R₃ được tạo nên từ 3 điện trở R₁ = R ghép song song với nhau.

– Điện trở tương đương R₃ của hai dây là:

$small frac{1}{R_{3}}=frac{1}{R_{1}}+frac{1}{R_{1}}+frac{1}{R_{1}}=frac{3}{R_{1}}$ $small Rightarrow R_{3}=frac{R_{1}}{3}=frac{R}{3}$

• Nếu các dây dẫn trong mỗi sơ đồ hình 8.1b và 8.1c được chập lại vào nhau để thành một dây dẫn duy nhất như được mô tả trong hình 8.2b và 8.2c thì ta có thể coi rằng chúng trở thành các dây dẫn có tiết diện tương ứng là 2S và 3S.

Sự phụ thuộc của điện trở vào tiết diện dây dẫn (hình 8.2)

° Câu C2 trang 23 SGK Vật lý 9: Cho rằng các dây dẫn với tiết diện 2S và 3S có điện trở tương đương là R₂ và R₃ như đã tính trong bài học, hãy nêu dự đoán về mối quan hệ giữa điện trở của các dây dẫn với tiết diện của mỗi dây.

Bạn đang xem: Vật lý 9 bài 8: Điện trở dây dẫn, Sự phụ thuộc của Điện trở vào tiết diện dây dẫn

– Từ đó suy ra trường hợp hai dây dẫn có cùng chiều dài và được làm từ cùng một loại vật liệu, thì giữa tiết diện S₁ và S₂ và điện trở tương ứng R₁, R₂ của chúng có mối quan hệ như thế nào.

* Hướng dẫn giải Câu C2 trang 23 SGK Vật lý 9:

+ Dự đoán: Nếu tiết diện tăng gấp hai hoặc ba lần thì điện trở của dây giảm hai hoặc ba lần: $small R_{2}=frac{R}{2}$ và $small R_{3}=frac{R}{3}$ .

+ Các dây dẫn có cùng chiều dài và làm từ cùng một vật liệu, nếu tiết diện của dây tăng bao nhiêu lẩn thì điện trở của nó giảm bấy nhiêu lần.

– Từ đó suy ra điện trở của các dây dẫn có cùng chiều dài và làm từ cùng một vật liệu thì tỉ lệ nghịch vớí tiết diện của nó.

– Hệ thức liên hệ: $small frac{R_{1}}{R_{2}}=frac{S_{2}}{S_{1}}$

⇒ Nếu tiết diện của dây dẫn tăng bao nhiêu lần thì điện trở của dây dẫn giảm đi bấy nhiêu lần và ngược lại.

II. Sự phụ thuộc của Dây dẫn vào Tiết diện của dây

– Kết luận: Điện trở của dây dẫn tỷ lệ nghịch với tiết diện của dây

III. Bài tập vận dụng sự phụ thuộc của điện trở vào tiết diện dây dẫn

° Câu C3 trang 24 SGK Vật lý 9: Hai dây đồng có cùng chiều dài, dây thứ nhất có tiết diện 2mm², dây thứ hai có tiết diện 6mm². Hãy so sánh điện trở của hai dây này.

* Hướng dẫn giải Câu C3 trang 24 SGK Vật lý 9:

– Vì tiết diện dây thứ nhất là S₁ = 2mm² bằng 1/3 lần tiết diện dây thứ hai S₂ = 6mm²

⇒ Điện trở của dây thứ hai nhỏ hơn ba lần điện trở của dây thứ nhất.

° Câu C4 trang 24 SGK Vật lý 9: Hai dây nhôm có cùng chiều dài, dây thứ nhất có tiết diện 0,5mm² và có điện trở R₁ = 5,5Ω. Hỏi dây thứ hai có tiết diện 2,5mm² thì có điện trở R₂ là bao nhiêu?

* Hướng dẫn giải Câu C4 trang 24 SGK Vật lý 9:

– Áp dụng công thức: $small frac{R_{1}}{R_{2}}=frac{S_{2}}{S_{1}}$ $small Rightarrow R_{2}=R_{1}.frac{S_{1}}{S_{2}}$ $small =5,5.frac{0,5}{2,5}=1,1(Omega ).$

° Câu C5 trang 24 SGK Vật lý 9: Một dây dẫn bằng constantan (một loại hợp kim) dài l₁ = l00m, có tiết diện S₁ = 0,lmm² thì có điện trở R₁ = 500Ω. Hỏi một dây khác cũng bằng constantan dài 1₂ = 50m, có tiết diện S₂ = 0,5mm² thì có điện trở R₂ là bao nhiêu?

* Hướng dẫn giải Câu C5 trang 24 SGK Vật lý 9:

– Dây thứ nhất có: l₁ = 100m, S₁ = 0,1 mm², R₁ = 500Ω

– Dây thứ hai có: l₂ = 50m, S₂ = 0,5 mm², R₂ = ? Ω

– Ta chọn thêm dây thứ 3 cùng vật liệu với 2 dây trên sao cho có:

– l₃ = l₁ =100m nhưng lại có tiết diện S₃ = S₂ = 0,5 mm².

⇒ Như vậy dây 1 và dây 3 có cùng vật liệu và chiều dài, khác tiết diện nên:

$small frac{R_{1}}{R_{3}}=frac{S_{3}}{S_{1}}=5$ $small Rightarrow R_{3}=frac{R_{1}}{5}=frac{500}{5}=100(Omega )$

– Lại có dây 2 và dây 3 có cùng vật liệu, cùng tiết diện, khác chiều dài nên:

$small frac{R_{2}}{R_{3}}=frac{l_{2}}{l_{3}}=frac{1}{2}$ $small Rightarrow R_{2}=frac{R_{3}}{2}=frac{100}{2}=50(Omega )$

° Câu C6 trang 24 SGK Vật lý 9: Một dây dẫn sắt dài l₁ = 200m, có tiết diện S₁ = 0,2mm² và có điện trở R₁ = 120Ω. Hỏi một dây sắt khác dài l₂ = 50m, có điện trở R₂ = 45Ω thì có tiết diện S₂ là bao nhiêu?

* Hướng dẫn giải Câu C6 trang 24 SGK Vật lý 9:

– Dây thứ nhất có: l₁ = 200m, S₁ = 0,2mm², R₁ = 120Ω

– Dây thứ hai có: l₂ = 50m, S₂ = ? mm², R₂ = 45Ω

– Ta chọn thêm dây thứ 3 cùng vật liệu với 2 dây trên sao cho có:

l₃ = l₂ =50m nhưng lại có tiết diện S₃ = S₁ = 0,2 mm².

⇒ Như vậy dây 1 và dây 3 có cùng vật liệu và tiết diện, khác chiều dài:

$small frac{R_{1}}{R_{3}}=frac{l_{1}}{l_{3}}=frac{200}{50}=4$ $small Rightarrow R_{3}=frac{R_{1}}{4}=frac{120}{4}=30(Omega )$

– Lại có dây 2 và dây 3 có cùng vật liệu, cùng chiều dài, khác tiết diện nên:

$small frac{S_{2}}{S_{3}}=frac{R_{3}}{R_{2}}=frac{30}{45}=frac{2}{3}$ $small Rightarrow S_{2}=frac{2S_{3}}{3}=frac{2.0,2}{3}approx 0,133mm^{2}$

* Lưu ý: Từ hai bài trên ta nhận thấy, với hai dây dẫn cùng vật liệu nhưng có chiều dài và tiết diện khác nhau thì ta có thể dùng hệ thức liên hệ sau để làm nhanh hơn.

$small frac{R_{1}}{R_{2}}=frac{l_{1}}{l_{2}}.frac{S_{2}}{S_{1}}$

Hy vọng với bài viết về Điện trở dây dẫn, Sự phụ thuộc của Điện trở vào tiết diện dây dẫn và bài tập vận dụng ở trên hữu ích với các em. Mọi góp ý và thắc mắc các em vui lòng để lại bình luận dưới bài viết để THPT Ngô Thì Nhậm ghi nhận và hỗ trợ, chúc các em học tập tốt.

Đăng bởi: THPT Ngô Thì Nhậm

Chuyên mục: Giáo Dục

Nội dung bài viết được đăng tải bởi thầy cô trường thpt Ngô Thì Nhậm (trước đây là trường trung học phổ thông Sóc Trăng). Cấm sao chép dưới mọi hình thức.

Related Articles

Trả lời Hủy