Câu 1: Đọc kĩ bài Tự do để hiểu được chủ đề tác phẩm. Tìm hiểu cách liệt kê các hình ảnh trong bài thơ (chú ý tính chất hình ảnh thị giác).
Trả lời:
– Chủ đề bài thơ là khúc ca ca ngợi tự do và bày tỏ khát vọng, sự say mê của tác giả và hàng triệu con người đối với tự do.
– Cách liệt kê các hình ảnh: mỗi khổ thơ đều xuất hiện liên tiếp các hình ảnh thu được bằng thị giác như trang vở, bàn học, cây xanh, đất cát, tuyết, trang sách, tro tàn, gươm đao, mũ áo , sa mạc, rừng hoang, tổ chim, hoa trái, khoanh bánh trắng, trời xanh, vầng trăng, tàu thuyền…, bằng cảm giác về màu sắc (trời trong xanh, khoanh bánh trắng, rực vàng son) không theo trật tự hay logic nào.
Bạn đang xem: Soạn bài Tự do – Soạn văn 12
=> Những hình ảnh được liệt kê trong bài thơ là những hình ảnh giản di, gần gũi, chân thực trong cuộc sống. Tuy nhiên, việc sử dụng hình ảnh này không làm mất đi sự thiêng liêng của tự do mà ngược lại nó làm cho Tự Do được mở rộng ra nhiều nghĩa: Tự Do hóa thân vào mọi nơi, mọi chỗ và hóa thân vào cuộc sống.
Câu 2: Tìm hiểu kết cấu “Tôi viết tên em” của mỗi khổ thơ, cách lặp từ theo lối “xoáy tròn” và nhạc điệu bài thơ. Phân tích cách sử dụng đại từ em.
Trả lời:
Nghệ thuật tạo câu trùng điệp: “Tôi viết tên em”:
– Tạo nhạc điệu cho bài thơ. Người đọc liên tưởng tới những nốt nhấn của một bản giao hưởng. Nó dội vào lòng người nghe, nó khắc sâu vào tâm trí, đồng thời sự lặp lại tạo ra điệp khúc.
– Sự lặp lại nhiều lần gợi một niềm tin vững chắc, một sự khẳng định chắc chắn, vững bền không thể đổi thay.
– Những lời tự nhủ, những lời khắc cốt ghi tâm ấy cũng chính là cách để nhà thơ thể hiện sự tôn thờ, đề cao tự do.
=> Đó là khát khao mãnh liệt của tác giả để vươn tới tự do.
– Cách lặp từ theo kiểu xoáy tròn “trên – trên” có tác dụng:
+ Tạo nhạc điệu, điểm nhấn cho bài thơ.
+ Là cách thức tối ưu để tác giả bày tỏ tình yêu của mình với tự do.
– Cách sử dụng đại từ em để gọi tự do là cách nhà thơ nhân hóa khái niệm trừu tượng này. Cách gọi này giúp nhà thơ diễn tả mối quan hệ thân mật, gắn bó và tình yêu thiết tha dành cho tự do.
– Kết cấu lặp từ theo lối xoáy tròn “trên – trên”:
+ Tạo nhạc điệu nốt nhấn cho bài thơ.
+ Là cách thức tối ưu để tác giả bày tỏ tình yêu của mình với tự do.
– Giới từ “trên” là giới từ báo hiệu trạng ngữ chỉ địa điểm.
+ Giới từ “trên” xuất hiện nhiều lần trải dài liên tiếp trong toàn bộ bài thơ:
+ Địa điểm mang tính trừu tượng: thời thơ ấu, điều huyền diệu đêm đêm, các mùa, những mảnh trời trong xanh, khoảnh khắc hừng đông…
=> Tự do không chỉ được gắn với những vật cụ thể hiện hữu mà còn hiện diện trong mọi không gian mà tôi ngự trị. Nó hiện diện trong mơ, trong trí tưởng tượng trong hồi ức và trong tất cả những gì không thể cảm nhận bằng trực giác thông thường.
Câu 3: So sánh ý nghĩa từ “trên” được sử dụng nhiều lần với ý nghĩa chỉ không gian và thời gian.
Trả lời:
– Giới từ “Trên” báo hiệu trạng ngữ chỉ địa điểm:
+ Địa điểm cụ thể, hữu hình: trang vở, bàn học, đất cát, tuyết, mũ áo vua quan…
+ Địa điểm trừu tượng: thời thơ ấu, điều huyền diệu đêm đêm, các mùa, những mảnh trời trong xanh, những khoảnh khắc hừng đông…
– Tự do không chỉ được gắn với những vật cụ thể đang hiện hữu mà hiện diện trong không gian mà “tôi” chiếm lĩnh ngự trị. Nó hiện diện trong giấc mơ, trong trí tưởng tượng, trong hồi ức và trong tất cả những gì không thể cảm nhận bằng trực giác thông thường.
– Giới từ “trên” chỉ thời gian (trên = khi, lúc). Trường phái siêu thực không phân biệt ranh giới rõ rệt giữa không gian, thời gian.
=> Khát vọng Tự do hóa thân khắp không gian, xuyên suốt thời gian, hiện hữu trong cuộc đời mỗi người.
Câu 4: Câu thơ “Tôi viết tên em” được lặp lại, tôi có thể là tác giả và cũng có thể là những độc giả của bài thơ; “viết” có thể là “ghi, chép”, có thể hiểu là hành động. Từ đó hãy suy luận để chỉ ra tính chất thánh ca của bài thơ này trong cuộc kháng chiến chống phát xít Đức.
Trả lời:
– “Tôi viết tên em” khi đang tuổi ấu thơ, ban đêm, ba ngày, lúc hửng đông, lúc đêm tối, khi ở ngoài đại dương mênh mông hay trên núi cao hiểm trở, lúc bão giông hay khi bình yên…
– Dù ở nét nghĩa nào thì “tôi” đều biểu hiện tự do cháy bỏng, mãnh liệt. “Tôi” đã bị thu phục hoàn toàn bởi “em”. “Em” (tự do) đã ngự trị “tôi” chiếm trọn không gian của “tôi”, chiếm hết thời gian của “tôi” và suy nghĩ hành động của “tôi” luôn hướng về “em”.
– Với cấu trúc và suy luận như vậy, bài thơ giống như lời của một bản trường ca, một khúc hát dài ca ngợi và kêu gọi tự do.
=> Đặt trong hoàn cảnh nước Pháp bị phát xít Đức xâm lược, nhân dân bị mất tự do, tác phẩm trở thành bài “Thánh ca”, kêu gọi nhân dân Pháp đấu tranh vì tự do, giải phóng đất nước.
