Hooc môn thực vật là gì?
Hoocmôn thực vật là các chất hữu cơ do thực vật tiết ra, có tác dụng điều tiết hoạt động sống của cây.
Đặc điểm:
– Được tạo ra ở một nơi nhưng gây ra phản ứng ở một nơi khác trong cây. Trong cây, hoocmôn được vận chuyển theo mạch gỗ và mạch rây.
– Với nồng độ thấp nhưng gây ra những biến đổi mạnh trong cơ thể.
– Tính chuyên hoá thấp hơn nhiều so với hoocmôn ở động vật bậc cao.
Hormone thực vật (tiếng Anh: phytohormone, còn gọi là nội tiết tố thực vật) là những chất hóa học điều hòa sự phát triển của thực vật. Chúng thường được sản sinh bởi bản thân thực vật, nhưng một số hợp chất do vi khuẩn hay nấm tiết ra cũng có tác động lên tăng trưởng và phát triển của thực vật. Hiện nay có một lượng lớn hormone thực vật được tổng hợp bởi con người và chúng được gọi là chất điều hòa tăng trưởng thực vật (PGR).
Hormone thực vật là các phân tử tín hiệu được tạo ra bên trong cây, và có thể có tác dụng ngay cả ở nồng độ cực thấp. Chúng điều tiết các quá trình cấp độ tế bào, có thể ở các tế bào đích lân cận nhưng cũng có thể di chuyển đến các địa điểm khác để gây tác dụng, tại các cơ quan chức năng khác của cây. Thực vật, không giống như động vật, thiếu các tuyến chuyên biệt sản xuất và tiết ra hormone, thay vào đó, mỗi tế bào tự sản xuất chúng.
Hormone thực vật quyết định sự hình thành của hoa, thân, lá, các quá trình như rụng lá, và sự phát triển, chín và rụng của quả, cũng như giúp định hình cây, ảnh hưởng đến sự phát triển của hạt, thời gian ra hoa, giới tính của hoa. Chúng cũng ảnh hưởng đến hướng mọc của các mô, hình thành lá và tăng trưởng thân, quá trình phát triển và chín quả, tuổi thọ của cây, quá trình chết của cây. Hormone thực vật đóng vai trò rất quan trọng cho sự của tăng trưởng thực vật, không có hormone thì thực vật chỉ là một khối các tế bào giống hệt nhau không được biệt hóa. Vì lý do này, chúng còn được gọi là các yếu tố tăng trưởng hoặc kích thích tố tăng trưởng. Thuật ngữ “phytohormone” được đặt ra bởi Went và Thimann và được sử dụng trong tiêu đề của cuốn sách của họ vào năm 1937.
Hormone thực vật không chỉ tìm thấy ở thực vật bậc cao mà còn ở trong tảo, cũng cho thấy các chức năng tương tự, và cả vi sinh vật, chẳng hạn như nấm và vi khuẩn, nhưng trong những trường hợp này chúng không có vai trò sinh lý hay tác dụng sinh lý tức thời trong cơ thể và như vậy, có thể gọi chúng là chất chuyển hóa thứ cấp.
Phân loại hooc môn thực vật
Hooc môn kích thích
Auxin
– Auxin phổ biến trong hầu hết các loại cây là axit inđôl axêtic (AIA)
– Auxin chủ yếu được sinh ra ở đỉnh của thân và cành. Auxin có nhiều trong chồi, hạt đang nảy mầm, lá đang sinh trưởng, trong tầng phân sinh bên đang hoạt động, trong nhị hoa.
– Tác động sinh lí của AIA
+ Ở mức tế bào, AIA kích thích quá trình nguyên phân và sinh trưởng dãn dài của tế bào
+ Ở mức cơ thể, AIA tham gia vào nhiều hoạt động sống của cây như hướng động, ứng động, kích thích nảy mầm của hạt, chồi, kích thích ra rễ phụ, thể hiện ưu thế đỉnh (chồi đỉnh ức chế sự sinh trưởng của các chồi bên)
– Auxin được sử dụng để kích thích ra rễ ở cành giâm, cành chiết, tăng tỉ lệ thụ quả (cà chua…), tạo quả không hạt, nuôi cây mô và tế bào thực vật.
Gibêrelin
Gibêrelin được viết tắt là GA. Trong cây, gibêrelin được sinh ra chủ yếu ở lá và rễ. GA có nhiều trong lá, hạt, củ, chồi đang nảy mầm, trong hạt và quả đang hình thành, trong các lóng thân, cành đang sinh trưởng.
– Tác động sinh lí của GA :
+ Ở mức tế bào, GA tăng số lần nguyên phân và tăng sinh trưởng dãn dài của mỗi tế bào.
+ Ở mức cơ thể :
Gibêrelin được dùng để kích thích sự nảy mầm của hạt, chồi, củ (khoai tây); kích thích sinh trưởng chiều cao của cây (cây lấy sợi,…) ; tạo quả không hạt (quả nho,…) ; tăng tốc độ phân giải tinh bột (ứng dụng sản xuất mạch nha và công nghiệp đồ uống)
Xitôkinin
– Xitôkinin có tác dụng gây ra sự phân chia tế bào
– Tác động sinh lí của xitôkinin
+ Ở mức tế bào, xitôkinin kích thích sự phân chia tế bào, làm chậm quá trình già của tế bào.
+ Ở mức độ cơ thể, xitôkinin kích thích sự sinh chồi, thân trong nuôi cấy mô khi có mặt của auxin.
Hooc môn ức chế
Êtilen
– Khí êtilen được sản sinh ra ở hầu hết các phần khác nhau của hầu hết thực vật.
– Tốc độ hình thành êtilen phụ thuộc vào loại mô (mô phân sinh, mấu, mắt, quả…) và giai đoạn phát triển của cơ thể.
– Êtilen được sản sinh nhiều trong thời gian rụng lá, khi hoa già, quả chín, khi mô bị tổn thương hoặc bị tác động của điều kiện bất lợi (ngập úng, rét, hạn, nóng và bị bệnh)
– Êtilen có vai trò thúc quả chóng chín, rụng lá
Axit abxixic
– Axit abxixic (AAB) là chất ức chế sinh trưởng tự nhiên.
– AAB liên quan đến sự chín và ngủ của hạt, sự đóng mở khí khổng và loại bỏ hiện tượng sinh con.
– AAB có ở trong mô của thực vật có mạch. Ở thực vật có hoa, AAB được sinh ra ở trong lá (lục lạp), chóp rễ, AAB được tích lũy ở cơ quan đang hóa già.
– Tương quan AAB/GA điều tiết trạng thái ngủ và hoạt động của hạt.
Tương quan hooc môn
Tương quan giữa hoocmôn điều tiết sinh trưởng và hoocmôn điều tiết phát triển của thực vật gồm:
– Tương quan giữa hoocmôn kích thích và hoocmôn ức chế sinh trưởng.
Ví dụ : Tương quan giữa chất kích thích và chất ức chế là GA/AAB điều tiết trạng thái sinh lí của hạt. Trong hạt khô, GA rất thấp, AAB cực đại. Trong hạt nảy mầm, GA tăng nhanh và đạt trị số cực đại, còn AAB giảm xuống rất mạnh.
– Tương quan giữa các hoocmôn kích thích với nhau.
So sánh hooc môn thực vật và hooc môn động vật
Giống nhau
- Hormon động vật và thực vật là hai loại phân tử tín hiệu đóng vai trò chính trong sự tăng trưởng và phát triển của động vật và thực vật.
- Hơn nữa, họ điều chỉnh các hoạt động sinh lý và cân bằng nội môi.
- Nói chung, các loại hormone khác nhau xảy ra ở cả động vật và thực vật.
- Tuy nhiên, họ hành động ở nồng độ rất thấp.
Khác nhau
Hormon động vật đề cập đến các chất hữu cơ do tuyến nội tiết của động vật tiết ra để điều chỉnh các hoạt động sinh lý và cân bằng nội môi trong khi các hoocmon thực vật đề cập đến bất kỳ hoocmon khác nhau được tạo ra bởi thực vật để điều chỉnh sự nảy mầm, tăng trưởng, trao đổi chất và các hoạt động sinh lý khác ở thực vật. Vì vậy, đây là sự khác biệt cơ bản giữa hormone động vật và thực vật.
Ví dụ
Thông thường, một số ví dụ về hormone động vật là insulin, thyroxine, serotonin, estrogen, progesterone, testosterone, v.v. trong khi một số ví dụ về hormone thực vật là auxin, cytokinin, gibberellin, axit abscisic, v.v.
Sản xuất
Các tuyến nội tiết cụ thể có trong cơ thể động vật để sản xuất các hormone cụ thể trong khi không có cơ quan cụ thể nào chịu trách nhiệm sản xuất hormone thực vật.
Số lượng hoocmon
Hơn nữa, động vật sản xuất một số lượng lớn hormone, trong khi thực vật sản xuất một số lượng nhỏ hormone.
Phức tạp
Trong khi hormone động vật là những chất hữu cơ phức tạp thì hormone thực vật là những chất hữu cơ đơn giản.
Vận chuyển
Ngoài ra, một sự khác biệt khác giữa hormone động vật và thực vật là hormone động vật khuếch tán qua máu trong khi hormone thực vật khuếch tán qua xylem và phloem.
Hiệu ứng
Hormon động vật tác động lên các cơ quan đích ở xa trong khi hoocmon thực vật tác động lên các cơ quan đích gần đó.
Phản ứng
Hơn nữa, hormone động vật tạo ra một phản ứng nhanh chóng, trong khi hormone thực vật tạo ra phản ứng chậm.
Quy định
Bên cạnh đó, một sự khác biệt khác giữa hormone động vật và thực vật là quy định của chúng. Việc sản xuất và bài tiết hormone động vật được điều hòa bởi hệ thần kinh, trong khi việc sản xuất và bài tiết hormone thực vật không được điều hòa bởi hệ thần kinh.
Trắc nghiệm hoocmon ở thực vật có đáp án
Câu 1. Người ta sử dụng auxin tự nhiên (AIA) và auxin nhân tạo (ÂN, AIB) nhằm mục đích
A. kích thích ra rễ ở cành giâm, cành chiết, hạn chế tỉ lệ thụ quả, tạo quả không hạt, nuôi cấy mô và tế bào thực vật, diệt cỏ
B. kích thích ra rễ ở cành giâm, cành chiết, tăng tỷ lệ thụ quả, tạo quả không hạt, nuôi cấy mô và tế bào thực vật, diệt cỏ
C. hạn chế ra rễ ở cành giâm, cành chiết, tăng tỷ lệ thụ quả, tạo quả không hạt, nuôi cấy mô và tế bào thực vật, diệt cỏ
D. kích thích ra rễ ở cành giâm, cành chiết, tăng tỉ lệ thụ quả, tạo quả không hạt, nuôi cấy mô và tế bào thực vật, diệt cỏ
Đáp án: B
Câu 2. Gibêrelin có vai trò
A. làm tăng số lần nguyên phân, tăng chiều dài của tế bào và chiều dài thân
B. làm giảm số lần nguyên phân, tăng chiều dài của tế bào và chiều dài thân
C. làm tăng số lần nguyên phân, giảm chiều dài của tế bào và tăng chiều dài thân
D. làm tăng số lần nguyên phân và chiều dài của tế bào, giảm chiều dài thân
Đáp án: A
Câu 3. Xitôkinin chủ yếu sinh ra ở
A. đỉnh của thân và cành
B. lá, rễ
C. tế bào đang phân chia ở rễ, hạt, quả
D. Thân, cành
Đáp án: C
Câu 4. Auxin chủ yếu sinh ra ở
A. đỉnh của thân và cành
B. lá, rễ
C. tế bào đang phân chia ở rễ, hạt, quả
D. Thân, cành
Đáp án: A
Câu 5. Xét các đặc điểm sau
- thúc quả chóng chín
- ức chế rụng lá và rụng quả
- kích thích rụng lá
- rụng quả
- kìm hãm rụng lá
- kìm hãm rụng quả
Đặc điểm nói về vai trò của etilen là
A. (2), (4) và (5)
B. (2), (3) và (5)
C. (1), (3) và (4)
D. (2), (5) và (6)
Đáp án: C
Câu 6. Gibêrelin được dùng để
A. Làm giảm độ nảy mầm của hạt, chồi, củ, kích thích sinh trưởng chiều cao của cây, tạo quả không hạt
B. Kích thích nảy mầm của hạt, chồi, củ, sinh trưởng chiều cao của cây và phát triển bộ rễ, tạo quả không hạt
C. kích thích nảy mầm của hạt, chồi, củ, sinh trưởng chiều cao của cây, tạo quả không hạt
D. kích thích nảy mầm của hạt, chồi, củ, sinh trưởng chiều cao của cây, phát triển bộ lá, tạo quả không hạt
Đáp án: C
Câu 7. Vai trò chủ yếu của axit abxixic (AAB) là kìm hãm sự sinh trưởng của
A. Cây, lóng, trạng thái ngủ của chồi, của hạt, làm khí khổng mở
B. Cành, lóng, làm mất trạng thái ngủ của chồi, của hạt, làm khí khổng đóng
C. Cành, lóng, gây trạng thái ngủ của chồi, của hạt, làm khí khổng đóng
D. Cành, lóng, làm mất trạng thái ngủ của chồi, của hạt, làm khí khổng mở
Đáp án: C
Câu 8. Hoocmôn thực vật là những chất hữu cơ cho cơ thể thực vật tiết ra
A. Có tác dụng điều hòa hoạt động của cây
B. Chỉ có tác dụng ức chế hoạt động của cây
C. có tác dụng kháng bệnh cho cây
D. chỉ có tác dụng kích thích sinh trưởng của cây
Đáp án: A
Câu 9. Xitôkinin có tác dụng kích thích nguyên phân ở mô phân sinh và
A. phát triển chồi bên, làm tăng sự hóa già của tế bào
B. phát triển chồi bên, làm chậm sự hóa già của tế bào
C. làm chậm sự phát triển của chồi bên và sự hóa già của tế bào
D. làm chậm sự phát triển của chồi bên, làm chậm sự hóa già của tế bào
Đáp án: B
Câu 10. Tương quan giữa GA/AAB điều tiết sinh lý của hạt như thế nào?
A. Trong hạt nảy mầm, AAB đạt trị số lớn hơn GA
B. Trong hạt khô, GA và AAB đạt trị số ngang nhau
C. Trong hạt khô, GA đạt trị số cực đại, AAB rất thấp. Trong hạt nảy mầm GA tăng nhanh, giảm xuống rất mạnh; còn AAB đạt trị số cực đại
D. Trong hạt khô, GA rất thấp, AAB đạt trị số cực đại. Trong hạt nảy mầm GA tăng nhanh, đạt trị số cực đại còn AAB giảm xuống rất mạnh
Đáp án: D
Giải thích:
GA có nhiều trong hạt nảy mầm,AAB có nhiều trong hạt khô
Tương quan AAB/GA điều tiết trạng thái ngủ và hoạt động của hạt.
Câu 11. Cho các hoocmôn sau
- Auxin
- Xitôkinin
- Gibêrelin
- Êtilen
- Axit abxixic
Hoocmôn thuộc nhóm kìm hãm sinh trưởng là
A. (1) và (2)
B. (4)
C. (3)
D. (4) và (5)
Đáp án: D
Câu 12. Auxin có tác dụng kích thích nảy mầm của hạt
A. Chồi, ra hoa
B. Chồi, ra lá
C. Chồi, ra rễ phụ
D. Chồi, ra quả
Đáp án: C
Câu 13. Đặc điểm không có ở hoocmôn thực vật là
A. tính chuyển hóa cao hơn nhiều so với hoocmôn ở động vật bậc cao
B. với nồng độ rất thấp gây ra những biến đổi mạnh trong cơ thể
C. được vận chuyển theo mạch gỗ và mạch rây
D. được tạo ra một nơi nhưng gây ra phản ứng ở nơi khác
Đáp án: A
Câu 14. Êtilen được sinh ra ở
A. hầu hết các phần khác nhau của cây, đặc biệt trong thời gian rụng lá, hoa già, quả còn xanh
B. hầu hết các phần khác nhau của cây, đặc biệt trong thời gian rụng lá, hoa già, quả đang chín
C. hoa, lá, quả, đặc biệt trong thời gian rụng lá, hoa già, quả đang chín
D. hầu hết các phần khác nhau của cây, đặc biệt trong thời gian ra lá, hoa già, quả đang chín
Đáp án: B
Câu 15. Xác định câu đúng (Đ). Sai (S) ở những nội dung nói về gibêrelin
- gibêrelin kích thích sự phân chia và kéo dài tế bào
- gibêrelin ngăn chặn sự rụng lá, hoa
- gibêrelin được tổng hợp ở bao lá mầm của phổi hạt
- gibêrelin được vận chuyển trong hệ mạch xilem
- gibêrelin được tổng hợp ở rễ của cây
A. 1Đ, 2S, 3Đ, 4S, 5Đ
B. 1S, 2S, 3Đ, 4S, 5Đ
C. 1Đ, 2S, 3Đ, 4Đ, 5Đ
D. 1Đ, 2Đ, 3S, 4S, 5Đ
Đáp án: A
Câu 16. Cho các cơ quan sau
- Chồi
- Hạt đang nảy mầm
- Lá đang sinh trưởng
- Thân
- Tầng phân sinh bên đang hoạt động
- Nhị hoa
Auxin có nhiều trong
A. (1), (2), (3), (5) và (6)
B. (1), (2), (3), (4) và (5)
C. (1), (2), (4), (5) và (6)
D. (1), (2), (3), (4) và (6)
Đáp án: A
Câu 17. Xét các đặc điểm sau
- là các hợp chất hữu cơ được tạo nên trong một thành phần của cơ thể và di chuyển đến các thành phần khác, tại đó chúng kích thích hay ức chế sinh trưởng
- với nồng độ rất thấp có thể gây ra những biến đổi lớn trong cơ thể
- kích thích cây phát triển nhanh
- trong cây, hoocmôn thực vật di chuyển trong mạch gỗ và mạch libe
- khác biệt về enzim là chất xúc tác cho một phản ứng sinh hóa, hoocmôn hoạt hóa cả một chương trình phát sinh hình thái như kích thích hạt và chồi nảy mầm bao gồm rất nhiều quá trình và nhiều phản ứng hóa sinh
Đặc điểm chung của hoocmôn thực vật là những đặc điểm
A. (1), (2), (3) và (4)
B. (1), (2), (3) và (5)
C. (1), (2), (4) và (5)
D. (1), (3), (4) và (5)
Đáp án: C
********************
Đăng bởi: Trường THPT Ngô Thì Nhậm
Chuyên mục: Giáo dục
