Hóa học 9 Bài 48: Luyện tập: Rượu etylic, axit axetic và chất béo – Giải bài tập SGK Hóa học 9 Bài 48

Hóa học 9 Bài 48: Luyện tập: Rượu etylic, axit axetic và chất béo được THPT Ngô Thì Nhậm biên soạn hy vọng sẽ là là tài liệu hữu ích giúp các em nắm vững kiến thức bài học và đạt kết quả tốt trong các bài thi, bài kiểm tra trên lớp.

Tóm tắt lý thuyết Hóa học 9 Bài 48

Giải bài tập SGK Hóa học 9 Bài 48

Bài 1 (trang 148 SGK Hóa 9)

Cho các chất sau: rượu etylic, axit axetic, chất béo. Hỏi:

a) Phân tử chất nào có nhóm – OH? Nhóm – COOH?

b) Chất nào tác dụng với K? với Zn? Với NaOH? Với K₂CO₃?

Viết các phương trình hóa học

Lời giải:

a) Chất có nhóm – OH: rượu etylic (C₂H₅OH), CH₃COOH.

Chất có nhóm – COOH: axit axetic (CH₃COOH).

b) – Chất tác dụng được với K: rượu etylic và axit axetic:

2C₂H₅OH + 2K → 2C₂H₅OK + H₂↑

2CH₃COOH + 2K → 2CH₃COOK + H₂↑

– Chất tác dụng được với Zn: CH₃COOH

2CH₃COOH + Zn → (CH₃COO)₂Zn + H₂↑

– Chất tác dụng được với NaOH : axit axetic và chất béo :

CH₃COOH + NaOH → CH₃COONa + H₂O

(RCOO)₃C₃H₅ + 3NaOH → C₃H₅(OH)₃ + 3RCOONa

– Chất tác dụng với K₂CO₃: CH₃COOH

2CH₃COOH + K₂CO₃ → 2CH₃COOK + CO₂↑ + H₂O.

Bài 2 (trang 148 SGK Hóa 9)

Tương tự chất béo, etyl axetat cũng có phản ứng thủy phân trong dung dịch axit và dung dịch kiềm. Hãy viết phương trình hóa học xảy ra khi đung etyl axetat với dung dịch HCl, dung dịch NaOH.

Lời giải:

Phản ứng của etyl axtat với dung dịch HCl:

CH₃COOC₂H₅ + H₂O  CH₃COOH + C₂H₅OH

Phản ứng của etyl axtat với dung dịch NaOH.

CH₃COOC₂H₅ + NaOH  CH₃COONa + C₂H₅OH.

Bài 3 (trang 148 SGK Hóa 9)

Hãy chọn các chất thích hợp điền vào các dấu hỏi rồi hoàn thành các phương trình hóa học sau:

a) C₂H₅OH + ? → ? + H₂

b) C₂H₅OH + ? → CO₂ + ?

c) CH₃COOH + ? → CH₃COOK + ?

d) CH₃COOH + ? → CH₃COOC₂H₅ + ?

e) CH₃COOH + ? → ? + CO₂ + ?

g) CH₃COOH + ? → ? + H₂

h) Chất béo + ? → ? + muối của các axit béo.

Lời giải:

a) 2C₂H₅OH + 2Na → 2C₂H₅ONa + H₂

b) C₂H₅OH + 3O₂  2CO₂ + 3H₂O.

c) 2CH₃COOH + 2K → 2CH₃COOK + H₂.

d) CH₃COOH + C₂H₅OH ^{H₂SO₄, đn, to}⇆ CH₃COOC₂H₅ + H₂O

e) 2CH₃COOH + CaCO₃ → (CH₃COO)₂Ca + CO₂ + H₂O.

g) 2CH₃COOH + Mg → (CH₃COO)₂Mg + H₂

h) Chất béo + Natri hidroxit → Glixerol + muối của các axit béo.

Bài 4 (trang 148 SGK Hóa 9)

Có ba lọ không nhãn đựng ba chất lỏng là: rượu etylic, axit axetic và dầu ăn tan trong rượu etylic. Chỉ dùng nước và quỳ tím, hãy phân biệt các chất lỏng trên.

Lời giải:

Trích mẫu thử và đánh số thứ tự:

– Lần lượt nhúng quỳ tím vào 3 mẫu thử trên

+ Mẫu làm quỳ tím hóa đỏ là axit axetic.

+ 2 mẫu còn lại không có hiện tượng gì.

– Cho hai chất lỏng còn lại cho vào nước, chất nào tan hoàn toàn đó là rượu etylic, còn lại là hỗn hợp dầu ăn tan trong rượu etylic.

Bài 5 (trang 148 SGK Hóa 9)

Khi xác định công thức của các chất hữu cơ A và B, người ta thấy công thức phân tử của A là C₂H₆O, còn công thức phân tử của B là C₂H₄O₂. Để chứng minh A là rượu etylic, B là axit axetic cần phải làm thêm những thí nghiệm nào? Viết phương trình hóa học minh họa (nếu có).

Lời giải:

PTHH: 2C₂H₅OH + 2Na → 2C₂H₅ONa + H₂↑.

– Ứng với CTPT: C₂H₆O, ta sẽ có 2 công thức cấu tạo

CH₃ – O – CH₃ và CH₃CH₂ – OH.

Cho A tác dụng bới Na nếu có khí bay ra thì đó là rượu etylic.

– Ứng với CTPT: C₂H₄O₂ ta có các CTCT sau:

  

Cho B tác dụng với Na2CO3 nếu có khí thoát ra, chứng tỏ B là axit axetic.

2CH₃COOH + Na₂CO₃ → 2CH₃COONa + H₂O + CO₂

Bài 6 (trang 148 SGK Hóa 9)

Khi lên men dung dịch loãng của rượu etylic, người ta được giấm ăn.

a) Từ 10 lít rượu 8^o có thể điều chế được bao nhiêu gam axit axetic? Biết hiệu xuất quá trình lên men là 92% và rượu etylic có D = 0,8 g/cm³.

b) Nếu pha khối lượng axit axetic trên thành dung dịch giấm 4% thì khối lượng dung dịch giấm thu được là bao nhiêu?

Lời giải:

a) Trong 10 lít rượu 80 thì có  = 0,8 lít rượu etylic

⇒ m rượu = V.D = 0,8.0,8.1000 = 640 (g)

Phương trình phản ứng lên men rượu:

C₂H₅OH + O₂ → CH₃COOH + H₂O

n_C2H5OH =  mol.

Theo pt: n_CH3COOH = n_C2H5OH =  mol

Khối lượng của axit:  = 834,8 (g)

Vì hiệu suất quá trình lên men là 92% nên lượng axit có trong thực tế thu được:

m_axit = 834,8. 92% = 768g

b) Khối lượng giấm thu được: 

Bài 7 (trang 148 SGK Hóa 9)

Cho 100g dung dịch CH₃COOH 12% tác dụng vừa đủ với dung dịch NaHCO₃ 8,4%.

a) Hãy tính khối lượng dung dịch NaHCO₃ đã dùng.

b) Hãy tính nồng độ phần trăm của dung dịch muối thu được sau phản ứng.

Lời giải:

PTHH:

Theo pt: n_NaHCO3 = n_CH3COOH = 0,2 (mol) → m_NaHCO3 = 0,2. 84 = 16,8 (g)

b) Theo pt: n_CH3COONa = n_CO2 = n_CH3COOH = 0,2 (mol)

m_CH3COONa = 82. 0,2 = 16,4 g

m_CO2 = 0,2. 44 = 8,8 (g)

m_dd = m_CH3COOH + m_NaHCO3 – m_CO2 = 100 + 200 – 8,8 = 291,2 (g)

C% CH₃COONa =  = 5,63 %

Trắc nghiệm Hóa học 9 Bài 48 (có đáp án)

Câu 1: Este là sản phẩm của phản ứng giữa

A. axit và rượu.

B. rượu và gluxit.

C. axit và muối.

D. rượu và muối.

Lời giải

Đáp án: A

Câu 2: Hòa tan 30 ml rượu etylic nguyên chất vào 120 ml nước cất thu được

A. rượu etylic có độ rượu là 20°.

B. rượu etylic có độ rượu là 25°.

C. rượu etylic có độ rượu là 30°.

D. rượu etylic có độ rượu là 35°.

Lời giải

Đáp án: A

Câu 3: Cho các chất sau : Mg, Cu, CuO, NaCl, C₂H₅OH, Ba(OH)₂. Số chất tác dụng được với dung dịch axit axetic là

A. 3.

B. 4.

C. 5.

D. 6.

Lời giải

Đáp án: B

Các chất tác dụng được với axit axetic là: Mg; CuO; C₂H₅OH; Ba(OH)₂.

Câu 4: Có ba lọ không nhãn đựng : rượu etylic, axit axetic, dầu vừng. Có thể phân biệt bằng cách nào sau đây ?

A. Dùng quỳ tím và nước.

B. Khí cacbon đioxit và nước.

C. Kim loại kali và nước.

D. Phenolphtalein và nước.

Lời giải

Đáp án: A

– Sử dụng quỳ tím:

+ Quỳ tím chuyển sang màu đỏ → axit axetic.

+ Quỳ tím không đổi màu: rượu etylic, dầu vừng (nhóm I).

– Cho từng chất ở nhóm I vào nước:

+ Thu được dung dịch đồng nhất → rượu etylic.

+ Dung dịch tách thành hai lớp → dầu vừng.

Câu 5: Một chất hữu cơ A có khối lượng phân tử là 46 đvC. Công thức phân tử của A là

A. C₃H₆O.

B. C₂H₆O.

C. C₂H₄O₂.

D. CH₂O.

Lời giải

Đáp án: B

Câu 6: Giấm ăn là

A. dung dịch rượu etylic có nồng độ trên 10 %.

B. dung dịch rượu etylic có nồng độ dưới 2 %.

C. dung dịch axit axetic có nồng độ từ 2% – 5%.

D. dung dịch axit axetic có nồng độ từ 5% – 10%.

Lời giải

Đáp án: C

Câu 7: Hòa tan 15 gam CaCO₃ vào dung dịch CH₃COOH dư. Thể tích CO₂ thoát ra ( đktc) là

A. 2,24 lít.

B. 3,36 lít.

C. 4,48 lít.

D. 5,60 lít.

Lời giải

Đáp án: B

Câu 8: Đun nóng chất béo với nước thu được

A. glixerol và muối của một axit béo.

B. glixerol và các axit béo.

C. glixerol và axit hữu cơ.

D. glixerol và muối của các axit béo

Lời giải

Đáp án: B

Câu 9: Cho 13,6 gam hỗn hợp X gồm axit axetic và rượu etylic được trộn theo tỉ lệ mol tương ứng là 3 : 2. Đun nóng X với H₂SO₄ đặc một thời gian thu được m gam este CH₃COOCH₂CH₃ với hiệu suất phản ứng là 80%. Giá trị của m là

A. 7,04g.

B. 8,80g.

C. 10,56g.

D. 11,00g.

Lời giải

Đáp án: A

Gọi số mol của CH₃COOH là 3a mol → số mol của CH₃CH₂OH là 2a mol

m_X = 13,6 gam → 60.3a + 46.2a = 13,6 → a = 0,05 mol

PTHH:

Giả sử hiệu suất là 100% thì rượu etylic hết, nên số mol sản phẩm phản ứng tính theo số mol rượu etylic.

Số mol este là: n_{este thực tế} = n_{este lý thuyết}. H = 0,1.80% = 0,08 mol

→ m = n.M = 0,08.88 = 7,04 gam.

Câu 10: Lên men 1 lít ancol etylic 23 độ thu được giấm ăn. Biết hiệu suất lên men là 100% và khối lượng riêng của ancol etylic là 0,8 gam/ml. Khối lượng axit axetic trong giấm là bao nhiêu?

A. 240 gam.

B. 230 gam.

C. 480 gam.

D. 460 gam.

Lời giải

Đáp án: A

V_rượu = Độ rượu.V_dd = 0,23.1000 = 230 ml

→ m_rượu = V_rượu.D = 230.0,8 = 184 gam

******************

Trên đây là nội dung bài học Hóa học 9 Bài 48: Luyện tập: Rượu etylic, axit axetic và chất béo do THPT Ngô Thì Nhậm biên soạn bao gồm phần lý thuyết, giải bài tập và các câu hỏi trắc nghiệm có đáp án đầy đủ. Hy vọng các em sẽ nắm vững kiến thức về Luyện tập: Rượu etylic, axit axetic và chất béo. Chúc các em học tập thật tốt và luôn đạt điểm cao trong các bài thi bài kiểm tra trên lớp.

Biên soạn bởi: Trường THPT Ngô Thì Nhậm

Chuyên mục: Hoá học 9