Cùng THPT Ngô Thì Nhậm tìm hiểu một số đề đọc hiểu Đất nước (Nguyễn Đình Thi) để làm quen với các dạng câu hỏi đọc hiểu về tác phẩm trong kì thi sắp tới nhé!
Đề đọc hiểu Đất nước (Nguyễn Đình Thi) – Đề số 1:
Đọc đoạn trích” Đất nước” (Nguyễn Đình Thi) và trả lời các câu hỏi sau :
Mùa thu nay khác rồi Tôi đứng vui nghe giữa núi đồi Gió thổi rừng tre phấp phới Trời thu thay áo mới Trong biếc nói cười thiết tha Trời xanh đây là của chúng ta Núi rừng đây là của chúng ta Những cánh đồng thơm mát Những ngả đường bát ngát Những dòng sông đỏ nặng phù sa Nước chúng ta, nước những người chưa bao giờ khuất Đêm đêm rì rầm trong tiếng đất Những buổi ngày xưa vọng nói về
Câu 1.Đoạn trích trên nằm trong tác phẩm nào? của ai?
Câu 2. Nêu nội dung đoạn thơ? Đoạn thơ được viết theo thể thơ gì?
Câu 3. Trong ba dòng thơ “Gió thổi rừng tre phấp phới/ Trời thu thay áo mới/ Trong biếc nói cười thiết tha”, tác giả đã sử dụng biện pháp tu từ gì ? Hãy nêu tác dụng của biện pháp tu từ đó.
Câu 4. Đoạn thơ từ câu “Trời xanh đây là của chúng ta” đến câu “Những buổi ngày xưa vọng nói về” có sử dụng biện pháp tu từ nào. Hãy nêu tác dụng của biện pháp tu từ đó.
Câu 5. Cả đoạn thơ cho ở đề bài tập trung miêu tả hình ảnh gì? Hình ảnh đó hiện ra như thế nào ?
Câu 6. Chữ “khuất” trong câu thơ “Nước chúng ta, nước những người chưa bao giờ khuất” có ý nghĩa gì ?
Câu 7. Hãy viết 1 đoạn văn khoảng 10 dòng ghi lại cảm nhận của em về đất nước.
Đáp án:
Câu 1. ” Đất nước” (Nguyễn Đình Thi)
Câu 2. Thể hiện niềm vui sướng hân hoan khi mùa thu cách mạng tháng 8/1945 thành công Việt Bắc cái nôi của CM Việt nam được giải phóng .Thể thơ tự do
Câu 3. Biện pháp tu từ nhân hóa. Tác dụng: miêu tả sinh động, chân thực hình ảnh đất trời vào thu: sắc trời mùa thu trong xanh, gió thu lay động cành lá khiến lá cây xào xạc như tiếng reo vui, tiếng nói cười. Đó là một hình ảnh đất nước mới mẻ, tinh khôi, rộn rã sau ngày giải phóng.
Câu 4. Tác dụng của phép tu từ điệp ngữ: cụm từ “của chúng ta”, “chúng ta” được nhắc lại nhiều lần trong đoạn thơ nhằm khẳng định, nhấn mạnh quyền làm chủ đất nước của dân tộc ta.
Câu 5. Cả đoạn thơ tập trung miêu tả hình ảnh đất nước. Qua đoạn thơ, hình ảnh đất nước hiện ra sinh động, chân thực, gần gũi. Đó là một đất nước tươi đẹp, rộng lớn, màu mỡ, phì nhiêu, tràn đầy sức sống.
Câu 6. Chữ “khuất” trong câu thơ “Nước chúng ta, nước những người chưa bao giờ khuất” trước hết được hiểu với ý nghĩa là mất đi, là khuất lấp. Với ý nghĩa như vậy, câu thơ ngợi ca những người đã ngã xuống dâng hiến cuộc đời cho đất nước sẽ ngàn năm vẫn sống mãi với quê hương. Chữ “khuất” còn được hiểu là bất khuất, kiên cường. Với ý nghĩa này, câu thơ thể hiện thái độ tự hào về dân tộc. Dân tộc Việt Nam bất khuất, kiên cường, chưa bao giờ khuất phục trước kẻ thù.
Câu 7. Học sinh có thể trình bày theo nhiều cách khác nhau nhưng phải hợp lí và bày tỏ cảm xúc một cách chân thành, không sáo rỗng. Cảm nhận của cá nhân chứ không phải nhắc lại cảm nhận của tác giả trong đoạn thơ Gợi ý : yêu mến, tự hào về đất nước , tự hào trước truyền thống của cha ông…
…………………………………………..
Đề đọc hiểu Đất nước (Nguyễn Đình Thi) – Đề số 2:
Đọc đoạn thơ và thực hiện các yêu cầu sau:
Ôi những cánh đồng quê chảy máu
Dây thép gai đâm nát trời chiều
Những đêm dài hành quân nung nấu
Bỗng bồn chồn nhớ mắt người yêu
Đề đọc hiểu về “Đất nước” Nguyễn Đình Thi
(Ngữ văn 12, tập một, NXB Giáo dục, 2008, trang 125)
Câu 1. Xác định những phương thức biểu đạt được sử dụng trong đoạn thơ. (1,0 điểm)
Câu 2. Hai câu thơ đầu của đoạn thơ sử dụng biện pháp tu từ gì? Nêu ý nghĩa biểu đạt của nó. (1,0 điển)
Câu 3. Ý nghĩa tu từ của các từ: nung nấu, bồn chồn trong đoạn thơ. (1,0 điểm)
Đáp án:
Câu 1. Phương thức biểu đạt được sử dụng trong đoạn thơ: miêu tả, biểu cảm (1,0 điểm)
Câu 2. Hai câu thơ đầu sử dụng nghệ thuật nhân hóa. Tác dụng: gợi hình ảnh đất nước đau thương, bị quân thù giày xép trong chiến tranh (1,0 điển)
Câu 3. Các từ nung nấu, bồn chồn trong đoạn thơ gợi vẻ đẹp tâm hồn của người chiến sĩ: lòng căm thù giặc, quyết tâm chiến đấu cùng nỗi nhớ thương người yêu, tình yêu đất nước hài hòa trong tình yêu riêng tư (1,0 điểm).
……………………………………….
Câu hỏi bài Đất nước (Nguyễn Đình Thi) chọn lọc
Câu hỏi 1: Thể loại bài thơ Đất nước của Nguyễn Đình Thi?
Trả lời: Thể loại bài thơ Đất nước của Nguyễn Đình Thi là thể thơ tự do.
Câu hỏi 2: Hoàn cảnh sáng tác bài thơ Đất nước của Nguyễn Đình Thi?
Trả lời: Hoàn cảnh sáng tác:
Tác phẩm viết trong khoảng thời gian từ 1948 đến 1955. Bài thơ là sự tổng hợp của những sáng tác Sáng mát trong như sáng năm xưa (1948), Đêm mít tinh (1949) và Đất nước (1955). Đây là thời gian ông trải nghiệm, trưởng thành cùng Đất Nước trong kháng chiến chống Pháp lần 2.
Câu hỏi 3: Giá trị nội dung bài thơ Đất nước của Nguyễn Đình Thi?
Trả lời: Giá trị nội dung của bài thơ Đất nước:
– Bài thơ thể hiện cảm hứng về đất nước. Đó là những suy cảm về một đất nước giàu đẹp, hiền hòa; về lịch sử cách mạng của một đất nước đau thương.
– Bài thơ thể hiện những cảm xúc sâu lắng tinh tế của tác giả về Đất Nước trong kháng chiến chống Pháp đau thương nhưng anh dũng, kiên cường và chiến thắng vẻ vang.
Câu hỏi 4: Giá trị nghệ thuật bài thơ Đất nước của Nguyễn Đình Thi?
Trả lời: Giá trị nghệ thuật của bài thơ Đất nước:
– Các câu thơ dài, ngắn xen kẽ nhau, nhịp điệu biến đổi linh hoạt.
– Hình ảnh sinh động, biểu cảm, có những đoạn hình ảnh tương phản, có sức khái quát cao.
– Nhà thơ chú ý diễn tả sâu sắc, tinh tế tiếng nói nội tâm của nhân vật trữ tình. Trong đó có sự kết hợp giữa cảm xúc và suy tưởng.
Câu hỏi 5: Chủ đề của bài thơ Đất nước của Nguyễn Đình Thi?
Trả lời: Chủ đề của bài thơ Đất nước của Nguyễn Đình Thi: Bài thơ thể hiện tinh thần yêu nước, niềm tự hào sâu sắc về truyền thống anh hùng bất khuất của Đất Nước.
Câu hỏi 6: Hình ảnh mùa thu Hà Nội trong hoài niệm của tác giả qua 7 câu thơ đầu bài Đất nước của Nguyễn Đình Thi?
Trả lời: – Cảm xúc về đất nước được khơi nguồn từ một buổi sáng mùa thu:
+ sáng mát trong: sáng mùa thu trong thiên nhiên trong lành của núi rừng Việt Bắc → tác giả nhớ về mùa thu của Hà Nội năm xưa trong không gian thu khoáng đạt, cao vời, sáng trong, mát lành.
+ hương cốm
+ Lặp từ thu
+ sáng chớm lạnh
+ Xao xác hơi may
+ Thềm nắng – lá rơi đầy
⇒ Bức tranh mùa thu đẹp nhưng đượm buồn đặc trưng. Đây là mùa thu bước vào cuộc kháng chiến nên dưới cái nhìn của tác giả có chút xao xuyến, bâng khuâng.
– Người ra đi/đầu không ngoảnh lại ⇒ thể hiện ý chí quyết tâm, những con người ra đi lặng lẽ, dứt khoát nhưng cũng đầy lưu luyến.
Câu hỏi 7: Bức tranh mùa thu nơi chiến khu Việt Bắc trong bài thơ Đất nước của Nguyễn Đình Thi?
Trả lời:
– Câu thơ 5 chữ Mùa thu nay khác rồi → Lời thơ ngắn gọn, chắc khoẻ nhằm khẳng định sự thay đổi của hoàn cảnh xã hội, trong nhận thức của con người.
– Tâm trạng con người đứng vui nghe: niềm vui, sự hân hoan phơi phới khi đứng giữa đất trời tự do.
– Nghệ thuật nhân hóa, lối nói ẩn dụ: Gió thôi rừng tre phấp phới/ Trời thu thay áo mới/ Trong biếc nói cười thiết tha → Mùa thu đã thay áo mới, hiện diện bằng những hình ảnh bình dị, dân dã, khỏe khoắn và tươi sáng. Giờ đây thiên nhiên không lặng im mà như đang lên tiếng nói.
⇒ Bức tranh thu đẹp, lóng lánh niềm vui sướng, tự hào. Từ hoài niệm về mùa thu năm xưa Hà Nội, nhà thơ đã vẽ lên một bức tranh mùa thu chiến khu Việt Bắc với một tâm trạng hoàn toàn thay đổi.
– Trời xanh, núi rừng, ngả đường, cánh đồng, dòng sông: bằng thủ pháp nghệ thuật điệp từ, điệp cấu trúc câu kết hợp với biện pháp liệt kê tác giả đã cho người đọc cảm nhận được cái hình hài của đất nước: vừa có chiều cao, chiều dài, chiều rộng, chiều sâu. → Khẳng định sự trù phú, giàu có của đất nước.
– Điệp ngữ của chúng ta: thể hiện sự nhấn mạnh vào chủ quyền của đất nước ta.
– Cụm từ Nước chúng ta – trang nghiêm, trang trọng.
– Nước những người chưa bao giờ khuất: đất nước được cảm nhận trong chiều dài lịch sử và tự hào về truyền thống anh hùng bất khuất của dân tộc.
– Từ láy đêm đêm, rì rầm – sự liên tưởng về mối quan hệ giữa hiện tại và quá khứ.
– Đại từ tôi đã chuyển thành ta sự nhận thức của nhân vật trữ tình cái chung rộng lớn đã thay thế cho cái riêng.
⇒ Giọng điệu khỏe khoắn phấn khởi đầy hào hứng diễn tả sự đổi thay mạnh mẽ. Mùa thu của một đất nước lầm than nô lệ đã qua, từ đây là một mùa thu của độc lập, tự do. Đoạn thơ như một định nghĩa hoàn chỉnh về đất nước được cảm nhận ở hiện tại lẫn nhìn nhận trong chiều sâu quá khứ.
Câu hỏi 8: Hình tượng đất nước từ trong đau thương đứng lên qua bài thơ Đất nước của Nguyễn Đình Thi?
Trả lời:
* Đất nước trong đau thương:
– Cánh đồng quê – chảy máu.
– Dây thép gai – đâm nát trời chiều.
– Bát cơm chan đầy nước mắt.
– Đứa đè cổ – đứa lột da.
→ Những hình ảnh thể hiện sự đau thương của đất nước trong chiến tranh. Kẻ thù huỷ hoại tất cả đời sống tinh thần cũng như vật chất.
– nhớ mắt người yêu: sự hài hoà giữa cái chung – riêng, tình yêu lứa đôi – tình yêu đất nước.
→ Những con người hiền lành biến tình yêu nước nồng nàn thành sự cháy bỏng căm hờn và kiên quyết chiến đấu giành quyền sống chính đáng.
* Đất nước của những con người anh hùng, dũng cảm, bất diệt:
– Ngời lên nét mặt quê hương.
– Bật lên những tiếng căm hờn.
→ quyết liệt, dữ dội
– Nghệ thuật đối lập:
Xiềng xích >< trời đầy chim
Súng đạn >< đất đầy hoa
yêu nước,
thương nhà
→ Thể hiện sự tàn bạo của giặc và tấm lòng yêu nước của dân ta. Khẳng định sức mạnh tinh thần, tâm hồn người Việt Nam
– Sự thay đổi về cảnh vật → vừa chiến đấu vừa xây dựng.
– Sự thay đổi con người → giản dị mà bất khuất, kiên cường, quật khởi.
– Động từ ôm (trong câu thơ: ″ôm đất nước…″) được hiểu theo nghĩa như một tính từ: sự níu giữ, niềm tin yêu vô bờ, không để ai cướp lấy.
– Nổi bật và đặc sắc nhất vẫn là 4 câu thơ cuối bài ″Súng nổ…đứng dậy sáng loà″
+ Hình thức thể hiện: thơ 6 chữ cô đúc, rắn rỏi.
+ Bút pháp nhân hoá, kết hợp với sự linh hoạt, nhuần nhị trong việc đưa thành ngữ ″tức nước vỡ bờ″ vào thơ.
⇒ Tạo nên vẻ đẹp hào hùng, tráng lệ về con người Việt Nam, dân tộc Việt Nam. Đoạn thơ đã khái quát được sức vươn dậy thần kỳ của dân tộc Việt Nam chúng ta. Con người Việt Nam đã đứng đúng tư thế hào hùng rũ bỏ vết nhơ nô lệ.
Câu hỏi 9: Khổ thơ cuối trong bài thơ Đất nước của Nguyễn Đình Thi?
Trả lời:
Khổ thơ cuối:
– Hình thức thể hiện: thơ 6 chữ cô đúc.
– Nhịp thơ nhanh, âm điệu rắn đanh.
– Súng nổ rung trời giận dữ: Khái quát hóa trận chiến ác liệt, khí thế anh hùng của đất nước. → Không khí của chiến trường không chỉ được bao trùm bởi sự ác liệt, mà còn nằm ở khí thế của người chiến đấu, đem sự căm thù hóa thành tiếng súng giận dữ, hào hùng.
– Người lên như nước vỡ bờ: Hình ảnh lớp lớp quân dân ta tiến vào chiến trường một cách rầm rộ. → Mang ý nghĩa biểu trưng cho sức mạnh đang tuôn trào sánh ngang với tầm vóc của thiên nhiên kỳ vĩ này.
– Nước Việt Nam từ máu lửa/Rũ bùn đứng dậy sáng lòa: Từ hình tượng người lính chiến bước ra từ trong khói lửa chói lòa, lấm lem bùn đất đã khái quát hóa thành biểu tượng chung cho đất nước Việt Nam. Mang khuynh hướng sử thi và chất anh hùng ca, qua biết bao nhiêu cuộc chiến nhưng vẫn hùng dũng đứng thẳng, mạnh mẽ vươn mình, rũ sạch bùn đất của kiếp nô lệ lầm than suốt mấy mươi năm. → Nhờ cảm hứng lãng mạn và hiện thực đã cho ta thấy sức sống tiềm tàng mãnh liệt của nhân dân Việt Nam.
⇒ Vậy hình ảnh quật khởi hào hùng của một đất nước trong một bối cảnh rộng lớn được hiện ra trước mắt. Đó chính là tư thế chiến đấu và chiến thắng lẫm liệt, hào hùng của quân và dân ta trong trận Điện Biên Phủ.
Câu hỏi 10: Nhận xét về độ dài ngắn của các câu thơ, cách lựa chọn hình ảnh và nhịp điệu trong bài thơ Đất nước của Nguyễn Đình Thi?
Trả lời:
– Các câu thơ dài ngắn xen kẽ, cách lựa chọn hình ảnh sinh động, biểu cảm, nhịp điệu linh hoạt đã giúp Nguyễn Đình Thi dựng được bức tượng đài về hình ảnh đất nước trong chiến đấu và chiến thắng. Chiến thắng của dân tộc Việt Nam là kết quả của bao nhiêu máu đã đổ, bao nhiêu mồ hôi đã rơi và nỗi đau, gian khổ ập đến. Song chiến thắng ấy cũng là sự kết tinh lớn lao của tình yêu nồng thắm, của tinh thần chiến đấu mãnh liệt và khát vọng hòa bình sâu thẳm.
…………………………………………
Đăng bởi: THPT Ngô Thì Nhậm
Chuyên mục: Giáo dục
