Plato là nhà triết học thời Hy Lạp cổ đại. Ông cũng là người sáng lập Academy, nơi được coi là ngôi trường đầu tiên trong lịch sử nhân loại. Plato cũng là người viết những tác phẩm triết học có ảnh hưởng lớn tới hệ tư tưởng phương Tây. Tài năng của Plato giỏi như vậy. Vậy thì ai là thầy giáo của Plato. Hãy cùng các giáo viên của trường THPT Ngô Thì Nhậm đi tìm hiểu vấn đề này nhé.
Ai là thầy giáo của Plato?
Socrates là thầy giáo của Plato. Socrates được mọi người tôn sùng là vị Triết gia khôn ngoan nhất thành Athens. Dưới đây là tiểu sử về triết gia Socrates:
Socrates (470-399 TCN) là một triết gia thời Hy Lạp cổ đại và là người khởi nguồn chính cho tư tưởng phương Tây. Thông tin về cuộc đời ông ít được biết đến ngoài những ghi chép của chính những học trò, trong đó có triết gia vĩ đại Plato.
Socrates là con trai của Sophroniscus, một thợ điêu khắc ở thành Athens. Ông được học nghề của cha và đã rèn nghề trong nhiều năm. Ông tham gia cuộc chiến Peloponnesian (431-04 TCN) khi thành Athens bị nghiền nát bởi người Sparta, và ông tự cho rằng mình là người can đảm.
Những chi tiết về thời thơ ấu của ông rất hiếm hoi, mặc dù có vẻ như ông cũng hưởng thụ một nền giáo dục bình thường của Hy Lạp cổ đại trước khi dành cuộc đời của mình cho những niềm đam mê trí tuệ khác.
Socrates khẳng định rằng luôn có một giọng nói thần thánh mà ông có thể nghe được từ bên trong mình trong những thời điểm quan trọng của cuộc đời ông. Đó không phải là giọng nói đưa ra cho ông những chỉ dẫn tích cực, mà là những lời cảnh báo khi ông đi chệch khỏi con đường.
Tư tưởng của Socrates
Tư tưởng của ông đậm tính tôn giáo mặc dù ông chỉ trích các thần thoại Hy Lạp. Lời nói và những hành động của ông trong các tác phẩm như Apology, Crito, Phaedo, và Symposium đều cho thấy sự tôn trọng sâu sắc của ông đối với các phong tục tôn giáo của Athens và sự tôn kính chân thành với thần thánh.
Socrates khẳng định rằng luôn có một giọng nói thần thánh mà ông có thể nghe được từ bên trong mình trong những thời điểm quan trọng của cuộc đời ông. Đó không phải là giọng nói đưa ra cho ông những chỉ dẫn tích cực, mà là những lời cảnh báo khi ông đi chệch khỏi con đường.
Trong phiên tòa bào chữa cho chính mình, Socrates kể lại câu chuyện ông từng được một nhà tiên tri nổi danh ở đền Delphi đánh giá là người khôn ngoan nhất. Socrates nói ông cảm thấy bối rối vì lời nhận xét này, bởi vì không ai biết được mức độ thiếu hiểu biết của mình ngoài chính họ.
 |
| Nhà tù nơi đã giam giữ Socrates ở Athens, Hy Lạp |
Tuy nhiên, ông quyết tâm tìm ra sự thật trong lời của nhà tiên tri. Trong suốt nhiều năm, ông đi khắp nơi và đặt câu hỏi cho những người có nổi tiếng là khôn ngoan và những người tự nhận mình là người khôn ngoan. Ông kết luận rằng đúng là ông khôn ngoan hơn họ, bởi vì ông có thể nhận thức được sự thiếu hiểu biết của mình, trong khi họ thì không.
Socrates là bậc thầy của phương pháp lập luận truy vấn (một hệ thống được sử dụng để tranh luận). Những tác phẩm của ông khiến ông có số lượng kẻ thù cũng nhiều như số người ngưỡng mộ. Một ví dụ về điều đó có viết trong Apology của Plato.
Meletus buộc tội Socrates đã làm hư hỏng những người trẻ, hủy hoại đạo đức của họ. Socrates bắt đầu phản biện bằng việc đặt câu hỏi liệu Meletus có xem sự tiến bộ của người trẻ là quan trọng hay không. Meletus đáp: Có. Socrates hỏi: Ai có thể giúp người trẻ tiến bộ? Meletus đáp: Luật pháp. Socrates hỏi: Ngài có thể nêu tên một người hiểu về luật pháp? Meletus đáp: Các thẩm phán là người hiểu luật. Socrates hỏi: Có phải tất cả thẩm phán đều có thể chỉ dẫn và giúp người trẻ tiến bộ không hay chỉ một vài người có thể làm được điều này? Meletus đáp: Tất cả họ đều có khả năng làm việc này. Sau đó, Socrates tiếp tục buộc Meletus phải thừa nhận rằng những nhóm người khác như Thượng viện, Quốc hội và sau đó là tất cả người dân Athens đều có khả năng chỉ dẫn và giúp người trẻ tiến bộ.
Sau đó, Socrates lại bắt đầu một loạt câu hỏi tương tự về việc huấn luyện ngựa và các loài động vật khác. Có phải tất cả mọi người đều có khả năng huyến luyện ngựa không hay chỉ những người có chuyên môn và kinh nghiệm đặc biệt mới có thể làm điều này? – Socrates hỏi. Lúc này, Meletus đã nhận ra sự ngớ ngẩn trong lập luận của mình. Hắn không trả lời, nhưng Socrates đã trả lời thay. Ông nói rằng, nếu như Meletus không đủ quan tâm tới người trẻ Athens để đóng góp những ý kiến thỏa đáng cho những người có thể chỉ dẫn và giúp người trẻ Athens tiến bộ, thì ông không có quyền gì để buộc tội Socrates đã làm hư hỏng người trẻ.
Phương pháp tranh luận của Socrates bắt đầu bằng những câu hỏi khiến đối phương tin rằng người hỏi rất đơn giản, nhưng sau đó lại kết thúc bằng sự đảo ngược hoàn toàn. Vì thế, những đóng góp chủ yếu của ông không nằm ở việc xây dựng một hệ thống phức tạp, mà ở việc xóa bỏ những niềm tin sai trái và dẫn dắt con người nhận thức được sự thiếu hiểu biết của mình, từ vị trí đó họ mới có thể bắt đầu khám phá sự thật. Chính sự kết hợp độc đáo giữa kỹ năng biện chứng (sử dụng logic và lập luận trong một cuộc tranh luận) với sức hấp dẫn mạnh mẽ của ông với những người trẻ đã khiến những đối thủ của ông có cơ hội đưa ông ra xét xử vào năm 399 TCN.
Câu chuyện về bí quyết thành công của Socrates
Ngày xưa, có một thanh niên trẻ tìm đến nhà triết học Hy Lạp nổi tiếng Socrates (470 – 399 TCN), người được cho là rất thông thái, để hỏi bí quyết thành công.
Socrates kiên nhẫn lắng nghe người đàn ông trẻ nói, rồi hẹn gặp anh ta ở gần một con sông vào sáng hôm sau để đưa ra câu trả lời.
Sáng hôm sau, Socrates bảo anh ta cùng mình lội xuống sông. Họ cùng nhau lội đến một chỗ khá sâu, rồi Socrates bất ngờ dìm đầu anh ta xuống nước.
Quá hoảng loạn và sợ hãi, chàng thanh niên vùng vẫy bằng mọi cách để ngoi lên mặt nước. Thế nhưng, Socrates rất khỏe mạnh và đủ sức giữ anh ta cho đến khi anh ta dần trở nên tái mét. Đến lúc này, ông mới kéo đầu anh ta lên mặt nước.
Chàng thanh niên thở hổn hển rồi hít một hơi thật sâu. Socrates hỏi lại, “Khi ở trong nước, anh muốn thứ gì nhất nào?” Người thanh niên trẻ đáp, “Không khí ạ”.
Lúc này, Socrates mới cười mà nói rằng, “Đó chính là bí quyết thành công đấy. Khi anh muốn có được sự thành công giống như anh muốn có không khí để thở khi bị dìm đầu xuống nước, thì anh sẽ có được nó. Ngoài ra không có bí quyết nào khác”.
Lời bình: Khát khao cháy bỏng là điểm khởi đầu của mọi thành tựu. Giống như một ngọn lửa nhỏ không có đủ sức nóng, một mong muốn yếu ớt không thể đem lại kết quả.
Cái chết của Socrates
Meletus, Lycon và Anytus là những kẻ buộc tội Socrates vô thần và làm hư hỏng giới trẻ của thành Athena. Ông bị kết án tử hình bằng cách uống thuốc độc.
Tác phẩm Crito của Platon đã kể về những nỗ lực của Crito trong việc thuyết phục Socrates trốn khỏi nhà tù, nhưng trong một cuộc đối thoại của Socrates với Luật pháp Athena, ông đã bày tỏ sự tôn kính của mình với thành phố này và kiên quyết tuân theo luật pháp của nó ngay cả khi điều đó khiến ông phải chết.
Trong tác phẩm Phaedo, Plato đã kể lại cuộc tranh luận của Socrates về sự bất tử của linh hồn. Kết thúc cuộc đối thoại, một trong những cảnh tượng xúc động và kịch tính nhất trong văn học cổ đại đã diễn ra – đó là cảnh Socrates nâng ly thuốc độc trong khi bạn bè ông ngồi xung quanh đầy bất lực. Trước khi tắt thở, Socrates vẫn không quên trăng trối với Crito bằng những lời hài hước: “Crito, tôi còn mắc nợ Asclepius một con gà trống, anh làm ơn trả giùm tôi được không?”.
Socrates là một bộ óc vĩ đại nhất của loài người, diều này cũng được OSHO hưởng ứng nồng nhiệt. Trong cuốn sách Trò chuyện với Vĩ Nhân, ông đã phân tích về cuộc đời của người đàn ông vĩ đại này và cũng không quên nhắc lại cái chết đáng nhớ của ông. Osho nhận xét rằng Socrates không bao giờ coi mình là hơn một người bình thường, ông luôn luôn coi mình là môt người như bao người khác nhưng có lẽ những định kiến thời đó đã khiến ông phải đi đến bước đừng cùng.
Trò chuyện với Vĩ Nhân là một cuốn sách được tổng hợp lại về những nhận xét của ông về những con người vĩ đại có sự đóng góp cho nền văn minh thế giới về mặt tâm linh, tôn giáo. Ngoài những lời nhận xét có cánh, OSHO cũng không quên nêu ra những thiếu sót mà các bậc vĩ nhân vẫn thiếu trong cuộc hành trình của mình.
Đăng bởi: THPT Ngô Thì Nhậm
Chuyên mục: Tổng hợp
